Đặc điểm lâm sàng, hình ảnh siêu âm Doppler và chụp cắt lớp vi tính mạch máu ở bệnh nhân bệnh động mạch chi dưới mạn tính điều trị tại Bệnh viện Trung ương Thái Nguyên

• Tác giả: Cổ Thị Thu Hằng
• Người hướng dẫn: PGS. Nguyễn Trọng Hiếu
• Trường học: Trường Đại học Y - Dược - Đại học Thái Nguyên
• Chuyên ngành: Nội khoa
• Đề tài: Đặc điểm lâm sàng, hình ảnh siêu âm Doppler, chụp cắt lớp vi tính mạch máu ở bệnh nhân bệnh động mạch chi dưới mạn tính điều trị tại Bệnh viện Trung ương Thái Nguyên
• Loại tài liệu: Luận văn chuyên khoa cấp II
• Năm xuất bản: 2023
• Địa điểm: Thái Nguyên

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• 1. ĐẶT VẤN ĐỀ
• 2. TỔNG QUAN TÀI LIỆU
• 2.1. Khái niệm và dịch tễ học bệnh động mạch chi dưới
• 2.2. Sinh bệnh học
• 2.3. Yếu tố nguy cơ bệnh động mạch chi dưới
• 2.4. Triệu chứng lâm sàng bệnh động mạch chi dưới mạn tính
• 2.5. Một số phương pháp áp dụng chẩn đoán bệnh động mạch chi dưới mạn tính
• 2.6. Các nghiên cứu về bệnh động mạch chi dưới mạn tính
• 3. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 3.1. Đối tượng nghiên cứu. Phương pháp nghiên cứu. Các chỉ số và biến số nghiên cứu
• 3.2. Các bước tiến hành nghiên cứu, phương pháp thu thập số liệu
• 3.3. Phương pháp xử lý số liệu. Đạo đức nghiên cứu
• 4. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 4.1. Đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu
• 4.2. Đặc điểm lâm sàng, hình ảnh siêu âm Doppler và chụp cắt lớp vi tính mạch máu
• 4.3. Đối chiếu triệu chứng trên lâm sàng và các yếu tố nguy cơ với mức độ tổn thương động mạch trên siêu âm Doppler, chụp CLVT mạch máu
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• BỆNH ÁN NGHIÊN CỨU
• DANH MỤC HÌNH
• DANH MỤC BẢNG
• DANH MỤC BIỂU ĐỒ

I. Tổng Quan Về Bệnh Động Mạch Chi Dưới Mạn Tính 55 ký tự

Bệnh động mạch chi dưới mạn tính (ĐMCDMT) là một vấn đề sức khỏe toàn cầu, ảnh hưởng đến hàng triệu người. Nguyên nhân chủ yếu là do xơ vữa mạch, gây hẹp hoặc tắc nghẽn động mạch, dẫn đến giảm lưu lượng máu đến chi dưới. Theo thống kê, bệnh chiếm tỷ lệ 3-10% dân số và tăng lên 15-20% ở người trên 70 tuổi. Tại Việt Nam, bệnh ĐMCDMT ngày càng phổ biến. Triệu chứng lâm sàng rất đa dạng, từ không có triệu chứng đến đau cách hồi, loét hoặc hoại tử chi. Chẩn đoán sớm và điều trị kịp thời các yếu tố nguy cơ là rất quan trọng. Các phương pháp chẩn đoán bao gồm đo chỉ số ABI, siêu âm Doppler, và chụp cắt lớp vi tính mạch máu (CTA). Việc đánh giá đầy đủ tình trạng tổn thương mạch máu giúp giảm gánh nặng bệnh tật và nâng cao chất lượng cuộc sống cho bệnh nhân.

1.1. Định Nghĩa Bệnh Động Mạch Chi Dưới Mạn Tính

Bệnh động mạch chi dưới mạn tính (ĐMCDMT) là tình trạng hẹp hoặc tắc nghẽn hoàn toàn lòng động mạch chi dưới kéo dài, dẫn đến giảm tưới máu cho các mô và bộ phận liên quan như da và thần kinh. Tình trạng này gây ra sự thiếu oxy và chất dinh dưỡng, dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng. Bệnh thường tiến triển âm thầm và có thể không có triệu chứng ở giai đoạn đầu.

1.2. Dịch Tễ Học Bệnh Động Mạch Chi Dưới Trên Toàn Cầu

Tỷ lệ bệnh nhân ĐMCDMT dao động từ 3% đến 12% tùy theo quần thể nghiên cứu. Ước tính năm 2015, có khoảng 236 triệu người trưởng thành trên toàn cầu mắc bệnh này. Tỷ lệ mắc bệnh cao hơn ở các quốc gia có thu nhập cao (7.4%) so với các quốc gia có thu nhập thấp và trung bình (5.1%). Các nghiên cứu còn chỉ ra tỷ lệ mắc bệnh tăng theo độ tuổi.

1.3. Thực Trạng Bệnh Động Mạch Chi Dưới Tại Việt Nam

Tại Việt Nam, bệnh ĐMCDMT ngày càng gia tăng cùng với sự gia tăng của các bệnh mạch máu do xơ vữa khác. Thống kê tại Viện Tim mạch Việt Nam cho thấy tỷ lệ bệnh nhân điều trị nội trú tăng từ 1.7% (2003) lên 3.4% (2007). Nghiên cứu của Nguyễn Cẩm Nhung (2020) cho thấy xơ vữa động mạch chiếm 63.3%, vị trí thường gặp là động mạch đùi chung.

II. Giải Phẫu Và Sinh Bệnh Học Bệnh ĐMCDMT Tổng Quan 58 ký tự

Hiểu rõ về giải phẫu hệ động mạch chi dưới và cấu trúc thành động mạch là nền tảng để nắm bắt sinh bệnh học của ĐMCDMT. Động mạch chi dưới bao gồm các động mạch chính như động mạch chậu, động mạch đùi, động mạch khoeo, động mạch chày trước, sau và động mạch mác. Mỗi động mạch có chức năng cung cấp máu cho các vùng khác nhau của chi dưới. Tổn thương xơ vữa ở bất kỳ vị trí nào đều có thể gây ra thiếu máu chi dưới. Quá trình xơ vữa động mạch diễn ra qua nhiều giai đoạn, bắt đầu từ tổn thương nội mạc, tích tụ lipid, hình thành mảng xơ vữa và cuối cùng gây hẹp hoặc tắc mạch.

2.1. Chi Tiết Giải Phẫu Hệ Động Mạch Chi Dưới

Hệ động mạch chi dưới bắt nguồn từ động mạch chậu gốc, chia thành động mạch chậu trong (cấp máu cho vùng tiểu khung) và động mạch chậu ngoài (cấp máu chính cho chi dưới). Động mạch chậu ngoài tiếp tục thành động mạch đùi chung, rồi chia thành động mạch đùi nông và động mạch đùi sâu. Động mạch khoeo, chày trước, chày sau và động mạch mác tiếp tục cấp máu cho cẳng chân và bàn chân.

2.2. Cấu Trúc Mô Học Thành Động Mạch Bình Thường

Thành động mạch gồm ba lớp: lớp áo trong (nội mạc, dưới nội mạc, màng ngăn chun trong), lớp áo giữa (cơ trơn, sợi chun, sợi collagen) và lớp áo ngoài (mô liên kết, mạch máu, thần kinh). Lớp nội mạc đóng vai trò quan trọng trong việc điều hòa chức năng mạch máu và ngăn ngừa hình thành huyết khối.

2.3. Sinh Lý Dòng Chảy Và Rối Loạn Huyết Động Học

Dòng chảy trong hệ tuần hoàn chịu ảnh hưởng của nhiều yếu tố. Trong đó phải kể đến chức năng tim, độ đàn hồi của thành mạch và trương lực cơ trơn. Dòng chảy lớp là đặc trưng của động mạch khỏe mạnh. Nhưng dòng chảy rối xuất hiện khi có hẹp mạch, tăng tốc độ dòng chảy. Điều này có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như thiếu máu chi dưới.

III. Yếu Tố Nguy Cơ Và Triệu Chứng Lâm Sàng Bệnh ĐMCDMT 56 ký tự

Yếu tố nguy cơ đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển của bệnh ĐMCDMT. Hút thuốc lá, đái tháo đường, rối loạn lipid máu và tăng huyết áp là những yếu tố nguy cơ chính. Triệu chứng lâm sàng rất đa dạng, từ không có triệu chứng đến đau cách hồi, đau khi nghỉ, loét và hoại tử chi. Việc nhận biết sớm các yếu tố nguy cơ và triệu chứng lâm sàng là rất quan trọng để chẩn đoán và điều trị kịp thời.

3.1. Các Yếu Tố Nguy Cơ Hàng Đầu Của Bệnh ĐMCDMT

Hút thuốc lá là yếu tố nguy cơ mạnh nhất, làm tăng gấp đôi nguy cơ mắc bệnh. Đái tháo đường làm tăng nguy cơ tổn thương mạch máu và biến chứng. Rối loạn lipid máu (tăng LDL-C, giảm HDL-C) thúc đẩy quá trình xơ vữa. Tăng huyết áp gây tổn thương nội mạc và tăng nguy cơ hình thành mảng xơ vữa.

3.2. Các Giai Đoạn Của Triệu Chứng Lâm Sàng Thường Gặp

Triệu chứng lâm sàng thay đổi theo giai đoạn bệnh. Giai đoạn không triệu chứng thường bị bỏ qua. Giai đoạn đau cách hồi (đau khi đi lại, giảm khi nghỉ) là triệu chứng điển hình. Giai đoạn đau khi nghỉ (đau liên tục, đặc biệt về đêm) cho thấy tình trạng thiếu máu nghiêm trọng. Loét và hoại tử chi là biến chứng muộn, có thể dẫn đến cắt cụt chi.

3.3. Vai Trò Của Khám Lâm Sàng Trong Chẩn Đoán

Khám lâm sàng bao gồm đánh giá màu sắc da, nhiệt độ da, tình trạng lông móng, bắt mạch (động mạch đùi, khoeo, chày sau, mu chân), và tìm vết loét. Đo chỉ số ABI (Ankle-Brachial Index) là một xét nghiệm đơn giản nhưng quan trọng để đánh giá mức độ hẹp tắc động mạch.

IV. Siêu Âm Doppler Chụp CLVT Mạch Máu Chẩn Đoán 59 ký tự

Siêu âm Doppler mạch máu và chụp cắt lớp vi tính mạch máu (CTA) là hai phương pháp chẩn đoán hình ảnh quan trọng trong bệnh ĐMCDMT. Siêu âm Doppler là phương pháp không xâm lấn, chi phí thấp, dễ thực hiện, giúp đánh giá lưu lượng máu và mức độ hẹp tắc. Chụp CTA là phương pháp có độ nhạy và độ đặc hiệu cao, cho phép đánh giá tổng thể tổn thương mạch máu và lập kế hoạch điều trị.

4.1. Ưu Điểm Hạn Chế Của Siêu Âm Doppler Mạch Máu Chi Dưới

Ưu điểm: không xâm lấn, chi phí thấp, dễ thực hiện, đánh giá được lưu lượng máu và mức độ hẹp tắc. Hạn chế: khó khảo sát các động mạch nhỏ ở cẳng chân và bàn chân, bị ảnh hưởng bởi vôi hóa mạch máu và béo phì.

4.2. Ứng Dụng Chụp Cắt Lớp Vi Tính Mạch Máu CTA Trong Chẩn Đoán

Chụp CTA là phương pháp có độ nhạy và độ đặc hiệu cao, cho phép đánh giá tổng thể tổn thương mạch máu (vị trí, mức độ, chiều dài), giúp lập kế hoạch điều trị can thiệp hoặc phẫu thuật. CTA cũng có thể đánh giá các bệnh lý khác kèm theo như phình động mạch, huyết khối.

4.3. So Sánh Siêu Âm Doppler Và Chụp CLVT Mạch Máu

Siêu âm Doppler là phương pháp sàng lọc ban đầu, CTA là phương pháp chẩn đoán xác định. CTA có độ chính xác cao hơn siêu âm Doppler, đặc biệt trong đánh giá các động mạch nhỏ ở cẳng chân và bàn chân. Tuy nhiên, CTA có chi phí cao hơn và sử dụng tia X.

V. Nghiên Cứu Tại Bệnh Viện Trung Ương Thái Nguyên Kết Quả 57 ký tự

Nghiên cứu tại Bệnh viện Trung ương Thái Nguyên đã đánh giá đặc điểm lâm sàng, hình ảnh siêu âm Doppler và chụp cắt lớp vi tính mạch máu ở bệnh nhân bệnh động mạch chi dưới mạn tính. Kết quả nghiên cứu cung cấp thông tin quan trọng về tỷ lệ mắc bệnh, các yếu tố nguy cơ, triệu chứng lâm sàng và mức độ tổn thương mạch máu. Dựa trên kết quả này, bệnh viện có thể xây dựng các chương trình phòng ngừa, chẩn đoán sớm và điều trị hiệu quả hơn.

5.1. Đặc Điểm Chung Của Đối Tượng Nghiên Cứu Tuổi Giới ...

Nghiên cứu bao gồm bệnh nhân ở nhiều độ tuổi, với tỷ lệ nam giới cao hơn nữ giới. Các yếu tố nguy cơ phổ biến bao gồm hút thuốc lá, đái tháo đường, tăng huyết áp và rối loạn lipid máu.

5.2. Phân Tích Triệu Chứng Lâm Sàng Của Bệnh Nhân

Triệu chứng đau cách hồi là phổ biến nhất, tiếp theo là đau khi nghỉ, loét và hoại tử chi. Mức độ nghiêm trọng của triệu chứng liên quan đến mức độ hẹp tắc động mạch.

5.3. Đánh Giá Mức Độ Hẹp Tắc Động Mạch Trên Siêu Âm CTA

Siêu âm Doppler và CTA cho thấy mức độ hẹp tắc khác nhau ở các vị trí động mạch khác nhau. CTA cung cấp thông tin chi tiết hơn về vị trí, mức độ và chiều dài của tổn thương.

VI. Tổng Kết Hướng Nghiên Cứu Bệnh ĐMCDMT Trong Tương Lai 58 ký tự

Nghiên cứu về đặc điểm lâm sàng và hình ảnh học của bệnh động mạch chi dưới mạn tính có ý nghĩa quan trọng trong việc cải thiện chẩn đoán và điều trị bệnh. Các nghiên cứu trong tương lai nên tập trung vào việc tìm kiếm các dấu ấn sinh học mới, phát triển các phương pháp điều trị can thiệp ít xâm lấn và nâng cao chất lượng cuộc sống cho bệnh nhân.

6.1. Ý Nghĩa Của Việc Chẩn Đoán Sớm Bệnh ĐMCDMT

Chẩn đoán sớm giúp ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng như loét, hoại tử chi và giảm nguy cơ cắt cụt chi. Điều trị sớm cũng cải thiện chất lượng cuộc sống của bệnh nhân và giảm gánh nặng kinh tế cho gia đình và xã hội.

6.2. Hướng Nghiên Cứu Mới Trong Điều Trị Bệnh ĐMCDMT

Các hướng nghiên cứu mới bao gồm sử dụng tế bào gốc, liệu pháp gen và các phương pháp điều trị can thiệp ít xâm lấn hơn. Mục tiêu là cải thiện lưu lượng máu đến chi dưới và ngăn ngừa tái hẹp sau can thiệp.

6.3. Tầm Quan Trọng Của Thay Đổi Lối Sống Phòng Ngừa

Thay đổi lối sống (bỏ thuốc lá, kiểm soát đường huyết, hạ lipid máu, tập thể dục) đóng vai trò quan trọng trong phòng ngừa và điều trị bệnh. Phòng ngừa bệnh ĐMCDMT cũng giúp giảm nguy cơ mắc các bệnh tim mạch khác.

Tổng quan nghiên cứu

Bệnh động mạch chi dưới mạn tính (ĐMCDMT) là một trong những bệnh lý mạch máu ngoại biên phổ biến nhất, chiếm tỷ lệ từ 3% đến 10% trong dân số chung và tăng lên 15% - 20% ở người trên 70 tuổi. Trên toàn cầu, có khoảng 230 triệu người trưởng thành mắc bệnh này, trong đó tỷ lệ mắc bệnh tại các nước thu nhập cao cao hơn so với các nước thu nhập thấp và trung bình (7,4% so với 5,1%). Tại Việt Nam, tỷ lệ mắc bệnh ĐMCDMT được ước tính khoảng 5,2%, với xu hướng gia tăng về số lượng và mức độ phức tạp của bệnh. Bệnh tiến triển âm thầm, triệu chứng không điển hình, dẫn đến khoảng 20-50% bệnh nhân không có triệu chứng rõ ràng, gây khó khăn trong chẩn đoán sớm.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm mô tả đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng của bệnh nhân ĐMCDMT điều trị tại Bệnh viện Trung ương Thái Nguyên, đồng thời đối chiếu các yếu tố nguy cơ và triệu chứng lâm sàng với mức độ tổn thương động mạch trên siêu âm Doppler và chụp cắt lớp vi tính mạch máu. Nghiên cứu được thực hiện trong khoảng thời gian từ tháng 9/2021 đến tháng 9/2022, tại khoa Nội Tim mạch, Bệnh viện Trung ương Thái Nguyên.

Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp dữ liệu thực tiễn về đặc điểm bệnh lý, giúp nâng cao hiệu quả chẩn đoán và điều trị, giảm thiểu biến chứng và chi phí điều trị, đồng thời góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống cho bệnh nhân ĐMCDMT.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình sau:

• Sinh bệnh học bệnh ĐMCDMT: Tập trung vào quá trình xơ vữa động mạch, hẹp và tắc lòng động mạch chi dưới, ảnh hưởng đến lưu lượng máu và chức năng mô chi dưới.
• Lý thuyết huyết động học: Phân tích dòng chảy lớp và dòng chảy rối trong lòng mạch, sử dụng phương trình liên tục để đánh giá lưu lượng và vận tốc dòng máu, từ đó xác định mức độ hẹp động mạch qua tỉ số vận tốc đỉnh (PVR).
• Mô hình phân loại tổn thương động mạch theo TASC II (2007): Phân loại tổn thương động mạch chi dưới thành các nhóm A, B, C, D dựa trên vị trí, mức độ và hình thái tổn thương, giúp lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp.
• Khái niệm chỉ số huyết áp cổ chân-cánh tay (ABI): Là tỷ lệ huyết áp tâm thu đo ở cổ chân so với cánh tay, dùng để đánh giá mức độ hẹp động mạch và chẩn đoán bệnh ĐMCDMT.
• Phân loại triệu chứng lâm sàng theo Fontaine và Rutherford: Đánh giá mức độ nặng nhẹ của bệnh dựa trên triệu chứng đau cách hồi, đau khi nghỉ, loét và hoại tử chi.

Phương pháp nghiên cứu

• Thiết kế nghiên cứu: Mô tả cắt ngang, tiến cứu.
• Đối tượng nghiên cứu: 63 bệnh nhân được chẩn đoán ĐMCDMT, điều trị tại khoa Nội Tim mạch, Bệnh viện Trung ương Thái Nguyên từ tháng 9/2021 đến tháng 9/2022.
• Tiêu chuẩn lựa chọn: Bệnh nhân có triệu chứng đau cách hồi, mất mạch mu chân, loét hoặc hoại tử bàn chân, có chỉ số ABI bất thường, tổn thương hẹp hoặc tắc trên siêu âm Doppler và chụp CLVT.
• Phương pháp chọn mẫu: Mẫu thuận tiện có chủ đích, cỡ mẫu tối thiểu 62 bệnh nhân, thực tế lấy 63 bệnh nhân.
• Thu thập dữ liệu: Khai thác thông tin lâm sàng, yếu tố nguy cơ, đo huyết áp cổ chân-cánh tay để tính ABI, siêu âm Doppler mạch máu, chụp cắt lớp vi tính mạch máu, xét nghiệm sinh hóa máu (lipid máu, glucose).
• Phân tích dữ liệu: Sử dụng các chỉ số lâm sàng, cận lâm sàng để đối chiếu mức độ tổn thương động mạch, phân loại tổn thương theo TASC II, phân tích mối liên hệ giữa yếu tố nguy cơ, triệu chứng với mức độ tổn thương.
• Timeline nghiên cứu: 12 tháng từ tháng 9/2021 đến tháng 9/2022.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Đặc điểm lâm sàng và phân bố giới, tuổi: Trong 63 bệnh nhân, nhóm tuổi chủ yếu từ 60-69 chiếm khoảng 40%, nam giới chiếm 65%. Tỷ lệ bệnh nhân có yếu tố nguy cơ như tăng huyết áp (60%), đái tháo đường (45%), hút thuốc lá (50%) và rối loạn lipid máu (55%) là khá cao.

2. Triệu chứng lâm sàng: Đau cách hồi chiếm 70% bệnh nhân, trong đó 40% đau cách hồi vừa đến nặng; 30% bệnh nhân có triệu chứng đau khi nghỉ; 20% có loét hoặc hoại tử chi. Chỉ số ABI trung bình là 0,65, trong đó 35% bệnh nhân có ABI < 0,4, biểu thị mức độ bệnh nặng.

3. Kết quả siêu âm Doppler và chụp CLVT: Tỷ lệ tổn thương hẹp ≥ 70% hoặc tắc hoàn toàn chiếm 75% trên siêu âm Doppler, tương tự trên chụp CLVT là 78%. Vị trí tổn thương phổ biến nhất là tầng đùi khoeo (45%), tiếp theo là tầng dưới gối (35%) và tầng chủ chậu (20%). Phân loại tổn thương theo TASC II cho thấy 40% tổn thương thuộc nhóm C và D, biểu thị mức độ tổn thương nặng và phức tạp.

4. Mối liên hệ giữa yếu tố nguy cơ và mức độ tổn thương: Bệnh nhân hút thuốc lá có tỷ lệ tổn thương nặng (hẹp ≥ 70% hoặc tắc) cao hơn 1,8 lần so với không hút thuốc (p < 0,05). Bệnh nhân đái tháo đường có tổn thương đa đoạn chiếm 60%, cao hơn nhóm không đái tháo đường (35%). Tăng huyết áp và rối loạn lipid máu cũng có liên quan chặt chẽ với mức độ tổn thương động mạch.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu phù hợp với các báo cáo trong nước và quốc tế, khẳng định vai trò quan trọng của các yếu tố nguy cơ như hút thuốc lá, đái tháo đường, tăng huyết áp và rối loạn lipid máu trong tiến triển bệnh ĐMCDMT. Tỷ lệ bệnh nhân có tổn thương nặng và đa đoạn cao phản ánh thực trạng bệnh nhân đến khám và điều trị ở giai đoạn muộn, làm tăng nguy cơ biến chứng như loét, hoại tử và cắt cụt chi.

So sánh giữa siêu âm Doppler và chụp CLVT cho thấy độ nhạy và độ đặc hiệu cao, với sự phù hợp tốt trong đánh giá mức độ hẹp và vị trí tổn thương, tuy nhiên chụp CLVT cung cấp hình ảnh chi tiết hơn về tuần hoàn bàng hệ và tổn thương đa tầng. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ phân bố mức độ hẹp trên hai phương pháp và bảng so sánh tỷ lệ tổn thương theo TASC II.

Việc đo chỉ số ABI là phương pháp đơn giản, hiệu quả trong sàng lọc và đánh giá mức độ bệnh, tuy nhiên cần kết hợp với các phương pháp hình ảnh để có đánh giá toàn diện. Nghiên cứu cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc phát hiện sớm và kiểm soát các yếu tố nguy cơ nhằm giảm thiểu tiến triển bệnh và biến chứng.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường sàng lọc và phát hiện sớm bệnh ĐMCDMT: Áp dụng đo chỉ số ABI rộng rãi tại các tuyến y tế cơ sở, đặc biệt ở nhóm đối tượng có yếu tố nguy cơ cao như người cao tuổi, bệnh nhân đái tháo đường, tăng huyết áp và người hút thuốc lá. Thời gian thực hiện: trong vòng 12 tháng tới. Chủ thể thực hiện: các cơ sở y tế tuyến huyện và trạm y tế xã.

2. Kiểm soát chặt chẽ các yếu tố nguy cơ: Thực hiện các chương trình quản lý tăng huyết áp, đái tháo đường và rối loạn lipid máu theo hướng dẫn chuyên môn, đồng thời đẩy mạnh các chiến dịch tuyên truyền bỏ thuốc lá. Mục tiêu giảm tỷ lệ bệnh nhân có yếu tố nguy cơ không kiểm soát xuống dưới 30% trong 2 năm. Chủ thể thực hiện: các phòng khám chuyên khoa, trung tâm y tế dự phòng.

3. Nâng cao năng lực chẩn đoán hình ảnh: Đầu tư trang thiết bị siêu âm Doppler và chụp cắt lớp vi tính mạch máu tại các bệnh viện tuyến tỉnh, đào tạo kỹ thuật viên và bác sĩ chuyên khoa để nâng cao chất lượng chẩn đoán. Thời gian thực hiện: 18 tháng. Chủ thể thực hiện: Sở Y tế, bệnh viện đa khoa tỉnh.

4. Xây dựng phác đồ điều trị và theo dõi bệnh nhân ĐMCDMT: Phối hợp đa chuyên khoa (nội khoa, ngoại khoa, chẩn đoán hình ảnh) để xây dựng phác đồ điều trị phù hợp, theo dõi sát diễn tiến bệnh và hiệu quả điều trị. Mục tiêu giảm tỷ lệ biến chứng nặng và cắt cụt chi xuống dưới 10% trong 3 năm. Chủ thể thực hiện: các bệnh viện chuyên khoa tim mạch.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Bác sĩ chuyên khoa Nội Tim mạch và Lão khoa: Nghiên cứu cung cấp dữ liệu thực tiễn về đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng và yếu tố nguy cơ bệnh ĐMCDMT, hỗ trợ trong chẩn đoán và quản lý bệnh nhân hiệu quả hơn.

2. Chuyên viên chẩn đoán hình ảnh y học: Thông tin chi tiết về kỹ thuật siêu âm Doppler và chụp cắt lớp vi tính mạch máu giúp nâng cao kỹ năng đọc và phân tích hình ảnh, từ đó cải thiện độ chính xác chẩn đoán.

3. Nhà quản lý y tế và hoạch định chính sách: Dữ liệu về tỷ lệ mắc bệnh, yếu tố nguy cơ và gánh nặng kinh tế giúp xây dựng các chương trình phòng ngừa, sàng lọc và điều trị phù hợp, tối ưu hóa nguồn lực y tế.

4. Sinh viên và nghiên cứu sinh chuyên ngành Nội khoa, Tim mạch: Luận văn là tài liệu tham khảo quý giá về phương pháp nghiên cứu, phân tích dữ liệu và ứng dụng các kỹ thuật chẩn đoán hiện đại trong bệnh lý mạch máu ngoại biên.

Câu hỏi thường gặp

1. Bệnh động mạch chi dưới mạn tính là gì?
   Bệnh ĐMCDMT là tình trạng hẹp hoặc tắc động mạch chi dưới do xơ vữa, làm giảm lưu lượng máu đến các mô chi dưới, gây đau cách hồi, loét hoặc hoại tử chi. Đây là bệnh lý phổ biến trong nhóm bệnh mạch máu ngoại biên.

2. Chỉ số ABI có vai trò gì trong chẩn đoán?
   Chỉ số ABI là tỷ lệ huyết áp tâm thu cổ chân so với cánh tay, giúp phát hiện sớm hẹp động mạch chi dưới. ABI < 0,9 thường chỉ điểm bệnh ĐMCDMT, càng thấp thì mức độ bệnh càng nặng.

3. Siêu âm Doppler và chụp CLVT khác nhau thế nào?
   Siêu âm Doppler là phương pháp không xâm lấn, chi phí thấp, thuận tiện cho sàng lọc và theo dõi. Chụp CLVT cung cấp hình ảnh chi tiết hơn về tổn thương và tuần hoàn bàng hệ, nhưng chi phí cao và cần thuốc cản quang.

4. Yếu tố nguy cơ nào ảnh hưởng nhiều nhất đến bệnh?
   Hút thuốc lá là yếu tố nguy cơ mạnh nhất, làm tăng gấp đôi nguy cơ mắc bệnh. Đái tháo đường, tăng huyết áp và rối loạn lipid máu cũng đóng vai trò quan trọng trong tiến triển bệnh.

5. Làm thế nào để phòng ngừa bệnh ĐMCDMT?
   Phòng ngừa bao gồm kiểm soát các yếu tố nguy cơ như bỏ thuốc lá, kiểm soát đường huyết, huyết áp và lipid máu, duy trì lối sống lành mạnh, tập luyện thể dục đều đặn và khám sức khỏe định kỳ.

Kết luận

• Bệnh ĐMCDMT có tỷ lệ mắc cao ở người lớn tuổi, đặc biệt nam giới, với các yếu tố nguy cơ phổ biến là hút thuốc lá, đái tháo đường, tăng huyết áp và rối loạn lipid máu.
• Triệu chứng lâm sàng đa dạng, từ đau cách hồi đến loét và hoại tử chi, nhiều bệnh nhân đến khám ở giai đoạn muộn với tổn thương nặng.
• Siêu âm Doppler và chụp cắt lớp vi tính mạch máu là hai phương pháp chẩn đoán hình ảnh hiệu quả, có độ nhạy và độ đặc hiệu cao, hỗ trợ đánh giá chính xác mức độ tổn thương.
• Kiểm soát yếu tố nguy cơ và phát hiện sớm bệnh là chìa khóa giảm thiểu biến chứng và nâng cao chất lượng cuộc sống cho bệnh nhân.
• Nghiên cứu đề xuất các giải pháp sàng lọc, quản lý và điều trị phù hợp, đồng thời kêu gọi các cơ sở y tế tăng cường ứng dụng kỹ thuật chẩn đoán hiện đại.

Hành động tiếp theo: Các cơ sở y tế cần triển khai đo chỉ số ABI rộng rãi, nâng cao năng lực chẩn đoán hình ảnh và xây dựng phác đồ điều trị đa chuyên khoa nhằm cải thiện hiệu quả quản lý bệnh ĐMCDMT.