Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng gay gắt trong lĩnh vực giáo dục đại học tại Việt Nam, đặc biệt là tại thành phố Hồ Chí Minh, việc xây dựng và phát triển tài sản thương hiệu, danh tiếng trường đại học trở thành yếu tố sống còn để thu hút và giữ chân sinh viên. Theo báo cáo của ngành giáo dục, tính đến đầu năm 2023, Việt Nam có 237 trường đại học, trong đó 172 trường công lập và 65 trường ngoài công lập, tạo nên một thị trường giáo dục đại học đa dạng và cạnh tranh cao. Nghiên cứu này tập trung phân tích ảnh hưởng của tài sản thương hiệu, danh tiếng và sự hài lòng đến ý định truyền miệng của sinh viên tại 12 trường đại học lớn ở TP. Hồ Chí Minh, với cỡ mẫu 429 sinh viên được khảo sát từ tháng 10/2022 đến tháng 4/2023.

Mục tiêu chính của nghiên cứu là đánh giá tác động của các yếu tố tài sản thương hiệu (bao gồm nhận biết thương hiệu, liên tưởng thương hiệu, chất lượng cảm nhận và trung thành thương hiệu), danh tiếng trường đại học và sự hài lòng của sinh viên đến ý định truyền miệng tích cực về trường. Nghiên cứu không chỉ góp phần làm rõ mối quan hệ giữa các biến số này trong bối cảnh giáo dục đại học Việt Nam mà còn cung cấp các hàm ý quản trị thiết thực nhằm nâng cao hiệu quả xây dựng thương hiệu và danh tiếng trường đại học. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc giúp các trường đại học cải thiện chất lượng dịch vụ, tăng cường sự hài lòng của sinh viên và thúc đẩy truyền miệng tích cực, từ đó nâng cao vị thế cạnh tranh trên thị trường giáo dục.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên hai lý thuyết nền tảng chính: mô hình tài sản thương hiệu của David Aaker (1991) và lý thuyết vốn xã hội của Pierre Bourdieu (1986). Mô hình tài sản thương hiệu của Aaker bao gồm bốn thành phần chính: nhận biết thương hiệu (brand awareness), liên tưởng thương hiệu (brand associations), chất lượng cảm nhận (perceived quality) và trung thành thương hiệu (brand loyalty). Đây là các yếu tố cấu thành giá trị vô hình của thương hiệu, ảnh hưởng trực tiếp đến sự hài lòng và danh tiếng của trường đại học.

Lý thuyết vốn xã hội của Bourdieu nhấn mạnh vai trò của các mối quan hệ xã hội, sự tin tưởng và tương tác trong việc tạo ra giá trị xã hội và kinh tế. Trong bối cảnh giáo dục đại học, vốn xã hội giúp giải thích cách thức danh tiếng và sự hài lòng của sinh viên ảnh hưởng đến hành vi truyền miệng, qua đó tạo ra mạng lưới hỗ trợ và quảng bá thương hiệu trường đại học.

Các khái niệm chính được sử dụng trong nghiên cứu gồm:

  • Tài sản thương hiệu: giá trị vô hình của thương hiệu dựa trên nhận thức và trải nghiệm của sinh viên.
  • Danh tiếng trường đại học: sự đánh giá tích cực của sinh viên và cộng đồng về uy tín và chất lượng của trường.
  • Sự hài lòng của sinh viên: mức độ thỏa mãn của sinh viên với các dịch vụ và trải nghiệm học tập tại trường.
  • Ý định truyền miệng: xu hướng sinh viên chia sẻ thông tin tích cực về trường đại học với người khác.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định tính và định lượng. Giai đoạn định tính được thực hiện thông qua phỏng vấn sâu và thảo luận nhóm nhằm xây dựng và hiệu chỉnh bảng câu hỏi khảo sát. Giai đoạn định lượng tiến hành khảo sát với 429 sinh viên tại 12 trường đại học ở TP. Hồ Chí Minh, bao gồm các trường như Đại học Công nghiệp TP.HCM, Đại học Kinh tế TP.HCM, Đại học Bách Khoa, Đại học Luật TP.HCM, v.v.

Phương pháp chọn mẫu là mẫu ngẫu nhiên có chủ đích nhằm đảm bảo tính đại diện cho sinh viên các trường đại học đa ngành nghề. Dữ liệu thu thập được phân tích bằng phần mềm SPSS và AMOS, sử dụng các kỹ thuật phân tích nhân tố khám phá (EFA), phân tích nhân tố khẳng định (CFA) và mô hình cấu trúc tuyến tính SEM để kiểm định các giả thuyết nghiên cứu. Thời gian thu thập dữ liệu kéo dài từ tháng 10/2022 đến tháng 4/2023, đảm bảo tính cập nhật và phù hợp với bối cảnh hiện tại.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tài sản thương hiệu ảnh hưởng tích cực đến sự hài lòng và danh tiếng: Kết quả SEM cho thấy tài sản thương hiệu với bốn yếu tố cấu thành có ảnh hưởng trực tiếp và cùng chiều đến sự hài lòng của sinh viên (hệ số chuẩn hóa 0.62) và danh tiếng trường đại học (hệ số chuẩn hóa 0.58). Điều này khẳng định vai trò quan trọng của việc xây dựng thương hiệu mạnh trong việc nâng cao trải nghiệm và uy tín của trường.

  2. Sự hài lòng tác động tích cực đến danh tiếng và ý định truyền miệng: Sự hài lòng của sinh viên có ảnh hưởng đáng kể đến danh tiếng trường đại học (hệ số chuẩn hóa 0.54) và ý định truyền miệng tích cực (hệ số chuẩn hóa 0.49). Sinh viên hài lòng sẽ có xu hướng đánh giá cao trường và chia sẻ những trải nghiệm tích cực với người khác.

  3. Danh tiếng trường đại học ảnh hưởng trực tiếp đến ý định truyền miệng: Danh tiếng trường đại học có tác động tích cực và trực tiếp đến ý định truyền miệng của sinh viên với hệ số chuẩn hóa 0.51, cho thấy danh tiếng là yếu tố then chốt thúc đẩy hành vi truyền miệng tích cực.

  4. Tác động gián tiếp của tài sản thương hiệu đến ý định truyền miệng: Tài sản thương hiệu không chỉ ảnh hưởng trực tiếp mà còn tác động gián tiếp đến ý định truyền miệng thông qua sự hài lòng và danh tiếng, làm tăng sức mạnh tổng thể của mô hình.

Thảo luận kết quả

Các kết quả trên phù hợp với các nghiên cứu trong và ngoài nước, như nghiên cứu của Khoshtaria và cộng sự (2020) về tác động của tài sản thương hiệu đến danh tiếng, cũng như nghiên cứu của Park và cộng sự (2019) về ảnh hưởng của sự hài lòng đến ý định truyền miệng. Việc tài sản thương hiệu ảnh hưởng mạnh mẽ đến sự hài lòng và danh tiếng cho thấy các trường đại học cần tập trung xây dựng các yếu tố nhận biết, liên tưởng, chất lượng cảm nhận và trung thành thương hiệu để tạo ra giá trị bền vững.

Sự hài lòng của sinh viên đóng vai trò trung gian quan trọng, vừa là kết quả của tài sản thương hiệu vừa là tiền đề để nâng cao danh tiếng và thúc đẩy truyền miệng tích cực. Điều này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc cải thiện chất lượng dịch vụ đào tạo, cơ sở vật chất và trải nghiệm học tập để giữ chân và thu hút sinh viên.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ mô hình SEM thể hiện các mối quan hệ nhân quả giữa các biến, cùng bảng hệ số chuẩn hóa và mức ý nghĩa để minh chứng tính thống kê của các giả thuyết. Ngoài ra, bảng so sánh mức độ ảnh hưởng của từng yếu tố giúp các nhà quản lý dễ dàng nhận diện các điểm mạnh và điểm cần cải thiện trong chiến lược thương hiệu.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đầu tư cơ sở vật chất và hạ tầng hiện đại: Các trường đại học cần ưu tiên nâng cấp phòng học, thư viện, khuôn viên và trang thiết bị công nghệ nhằm nâng cao chất lượng cảm nhận của sinh viên, dự kiến hoàn thành trong vòng 2 năm tới. Ban giám hiệu và phòng quản lý cơ sở vật chất chịu trách nhiệm chính.

  2. Nâng cao chất lượng đào tạo và bồi dưỡng đội ngũ giảng viên: Tổ chức các khóa đào tạo nâng cao năng lực giảng dạy, khuyến khích nghiên cứu khoa học và áp dụng phương pháp giảng dạy hiện đại để tăng sự hài lòng của sinh viên. Kế hoạch thực hiện trong 1-3 năm, do phòng đào tạo và khoa chuyên môn phối hợp thực hiện.

  3. Đa dạng hóa hoạt động ngoại khóa và dịch vụ hỗ trợ sinh viên: Tăng cường các câu lạc bộ, hoạt động văn hóa, thể thao và dịch vụ tư vấn học tập, hỗ trợ tâm lý nhằm tạo môi trường học tập tích cực, thúc đẩy truyền miệng tích cực. Thời gian triển khai liên tục, do phòng công tác sinh viên và các đơn vị liên quan đảm nhiệm.

  4. Xây dựng và quảng bá hình ảnh thương hiệu trường đại học: Tập trung phát triển các chiến dịch truyền thông chuyên nghiệp, nâng cấp website, mạng xã hội và tổ chức sự kiện để tăng cường nhận biết và liên tưởng thương hiệu tích cực trong cộng đồng sinh viên và xã hội. Kế hoạch thực hiện trong 12 tháng, do phòng truyền thông và marketing chủ trì.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo các trường đại học: Giúp nhận diện các yếu tố ảnh hưởng đến tài sản thương hiệu và danh tiếng, từ đó xây dựng chiến lược phát triển bền vững, nâng cao sự hài lòng và truyền miệng tích cực của sinh viên.

  2. Phòng đào tạo và quản lý sinh viên: Cung cấp cơ sở dữ liệu và phân tích để cải tiến chất lượng đào tạo, dịch vụ hỗ trợ và hoạt động ngoại khóa nhằm tăng trải nghiệm tích cực cho sinh viên.

  3. Nhà nghiên cứu và giảng viên ngành quản trị kinh doanh, marketing giáo dục: Tài liệu tham khảo quý giá cho các nghiên cứu tiếp theo về thương hiệu trong lĩnh vực giáo dục đại học, đặc biệt là mô hình tài sản thương hiệu và hành vi truyền miệng.

  4. Sinh viên và cộng đồng học thuật: Hiểu rõ hơn về vai trò của thương hiệu và danh tiếng trường đại học trong việc ảnh hưởng đến trải nghiệm học tập và quyết định lựa chọn trường, từ đó có thể tham gia tích cực vào việc xây dựng hình ảnh trường.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tài sản thương hiệu gồm những yếu tố nào?
    Tài sản thương hiệu bao gồm bốn yếu tố chính: nhận biết thương hiệu, liên tưởng thương hiệu, chất lượng cảm nhận và trung thành thương hiệu. Các yếu tố này tạo nên giá trị vô hình giúp phân biệt trường đại học với đối thủ và ảnh hưởng đến sự hài lòng của sinh viên.

  2. Danh tiếng trường đại học ảnh hưởng thế nào đến ý định truyền miệng của sinh viên?
    Danh tiếng tích cực làm tăng sự tin tưởng và đánh giá cao của sinh viên, từ đó thúc đẩy họ chia sẻ những trải nghiệm tích cực về trường với người khác, góp phần lan tỏa hình ảnh tốt đẹp của trường trong cộng đồng.

  3. Sự hài lòng của sinh viên được đo lường như thế nào?
    Sự hài lòng được đánh giá dựa trên mức độ thỏa mãn của sinh viên với các dịch vụ đào tạo, cơ sở vật chất, giảng viên và các hoạt động hỗ trợ. Mức độ này phản ánh cảm nhận thực tế so với kỳ vọng ban đầu của sinh viên.

  4. Phương pháp nghiên cứu chính được sử dụng trong luận văn là gì?
    Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu định tính để xây dựng bảng câu hỏi và định lượng với mẫu 429 sinh viên, phân tích dữ liệu bằng các kỹ thuật EFA, CFA và mô hình cấu trúc tuyến tính SEM nhằm kiểm định các giả thuyết nghiên cứu.

  5. Làm thế nào để các trường đại học nâng cao ý định truyền miệng tích cực của sinh viên?
    Các trường cần tập trung nâng cao tài sản thương hiệu, cải thiện sự hài lòng của sinh viên qua chất lượng đào tạo, cơ sở vật chất và dịch vụ hỗ trợ, đồng thời xây dựng danh tiếng tích cực thông qua truyền thông và hoạt động cộng đồng.

Kết luận

  • Tài sản thương hiệu gồm nhận biết, liên tưởng, chất lượng cảm nhận và trung thành thương hiệu có ảnh hưởng trực tiếp đến sự hài lòng và danh tiếng trường đại học.
  • Sự hài lòng của sinh viên đóng vai trò trung gian quan trọng, tác động tích cực đến danh tiếng và ý định truyền miệng.
  • Danh tiếng trường đại học là yếu tố then chốt thúc đẩy ý định truyền miệng tích cực của sinh viên.
  • Tác động gián tiếp của tài sản thương hiệu đến ý định truyền miệng thông qua sự hài lòng và danh tiếng làm tăng sức mạnh tổng thể của mô hình.
  • Các trường đại học cần triển khai đồng bộ các giải pháp nâng cao cơ sở vật chất, chất lượng đào tạo, dịch vụ hỗ trợ và truyền thông để phát triển thương hiệu bền vững.

Next steps: Triển khai các giải pháp đề xuất trong vòng 1-3 năm, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng mẫu và đa dạng hóa đối tượng để củng cố kết quả.

Call to action: Ban lãnh đạo và các phòng ban liên quan tại các trường đại học nên áp dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng chiến lược phát triển thương hiệu hiệu quả, nâng cao sự hài lòng và thúc đẩy truyền miệng tích cực từ sinh viên.