I. Tổng Quan Về Vận Dụng Đánh Giá Thực Tế Trong Giáo Dục
Đánh giá kết quả học tập là khâu quan trọng trong quy trình đào tạo. Thông qua đánh giá, nhà quản lý giáo dục và giáo viên biết được điểm mạnh, điểm yếu để cải thiện chất lượng. Sinh viên cũng nhận thức được mức độ tiếp thu kiến thức và kỹ năng. Kết quả học tập phản ánh mức độ đạt chuẩn và mục tiêu đào tạo, cũng như khả năng đáp ứng nhu cầu của thị trường lao động. Theo tài liệu gốc, công cụ đánh giá là yếu tố then chốt để đảm bảo tính khách quan, chính xác và công bằng. Từ đầu thế kỷ 20, các nhà tâm lý học và giáo dục học đã nghiên cứu sâu rộng về công cụ xác định đặc điểm nhân cách và thành quả giáo dục. Trắc nghiệm là một trong những phương pháp đánh giá được nghiên cứu nhiều nhất. Việc vận dụng đánh giá hiệu quả, đúng cách có thể giúp nâng cao chất lượng giáo dục một cách bền vững.
1.1. Lịch Sử Phát Triển Của Đánh Giá Trong Giáo Dục Thế Giới
Đầu thế kỷ 20 chứng kiến sự phát triển của trắc nghiệm như một công cụ đánh giá. Tylor (Mỹ) nhấn mạnh cần dựa vào mục tiêu kiến thức, kỹ năng và thái độ khi xây dựng trắc nghiệm. Bloom phân loại mục tiêu giáo dục trong lĩnh vực nhận thức, có ảnh hưởng quan trọng đến lý luận đánh giá giáo dục. Fisher (Anh) công bố bảng đối chiếu tiêu chuẩn với nội dung và trình độ chất lượng tương ứng. Từ giữa những năm 1960, phạm vi đánh giá mở rộng đến nội dung và phương pháp giáo dục. Sự tiến bộ trong quá trình giáo dục được đo lường. Khái niệm "đánh giá quá trình" ra đời.
1.2. Tình Hình Nghiên Cứu Về Đánh Giá Giáo Dục Tại Việt Nam
Khoa học về đo lường và đánh giá trong giáo dục tại Việt Nam còn khá mới. Trước năm 1975, một số ít người được đào tạo về lĩnh vực này từ phương Tây, như GS. Dương Thiệu Tống. Năm 1974, các bài trắc nghiệm chuẩn hóa được áp dụng cho kỳ thi tú tài ở miền Nam. Sau năm 1975, một số người nghiên cứu về đo lường trong tâm lý, như Trần Trọng Thủy. Năm 1993, Bộ GD&ĐT mời chuyên gia nước ngoài và cử cán bộ đi học tập. Các trường đại học bắt đầu tổ chức nhóm nghiên cứu, áp dụng phương pháp đo lường và thiết kế công cụ đánh giá. Cuốn sách "Phương pháp trắc nghiệm trong kiểm tra và đánh giá thành quả học tập" của Nguyễn Phụng Hoàng là tài liệu hữu ích cho giáo viên và sinh viên sư phạm.
II. Thách Thức Và Vấn Đề Trong Đánh Giá Kết Quả Học Tập
Hoạt động kiểm tra, đánh giá thành quả học tập ở nước ta đã có đầu tư đáng kể, song chủ yếu tập trung vào trắc nghiệm khách quan và tự luận. Các hình thức này đánh giá được sự hiểu biết, nhưng khó đánh giá mức độ thành công khi người học vận dụng kiến thức vào tình huống thực tế. Đây là mục đích cốt lõi của giáo dục. Kiểm tra, đánh giá cần giúp người học đủ năng lực để theo chương trình đào tạo. Người dạy cần biết tác động của quá trình giảng dạy đến người học. KTĐG kết thúc chương trình để xem xét trình độ người học so với mục tiêu. Chức năng chính của đánh giá là nâng cao chất lượng học tập và giúp nhà quản lý đánh giá sản phẩm. KTĐG còn là công cụ để người dạy dạy và người học học, tạo ra thế hệ có năng lực hoạt động thực tiễn. Chính vì vậy, đánh giá cần lấy nguyên vật liệu từ cuộc sống và nghề nghiệp liên quan. Xu thế thế giới quan tâm đến đánh giá bằng cách cho người học thực hiện nhiệm vụ thực trong điều kiện thực, gọi là đánh giá thực tế (authentic assessment).
2.1. Hạn Chế Của Phương Pháp Đánh Giá Truyền Thống Trong Giáo Dục
Các phương pháp đánh giá truyền thống như trắc nghiệm khách quan và tự luận tập trung chủ yếu vào việc kiểm tra kiến thức lý thuyết và khả năng ghi nhớ của học sinh. Tuy nhiên, chúng thường không đủ khả năng đánh giá năng lực vận dụng kiến thức vào thực tế, kỹ năng giải quyết vấn đề phức tạp, và khả năng sáng tạo. Điều này tạo ra khoảng cách giữa kiến thức học được ở trường và khả năng áp dụng chúng vào cuộc sống và công việc sau này. Việc quá chú trọng vào điểm số và thứ hạng cũng có thể gây áp lực cho học sinh và làm giảm động lực học tập.
2.2. Sự Cần Thiết Của Đánh Giá Dựa Trên Năng Lực Trong Bối Cảnh Mới
Trong bối cảnh hội nhập quốc tế và sự phát triển nhanh chóng của khoa học công nghệ, nhu cầu về nguồn nhân lực chất lượng cao ngày càng tăng. Do đó, đánh giá kết quả học tập cần chuyển từ việc kiểm tra kiến thức sang đánh giá năng lực, bao gồm khả năng tư duy phản biện, sáng tạo, giao tiếp, hợp tác, và giải quyết vấn đề. Đánh giá dựa trên năng lực giúp học sinh phát triển toàn diện, chuẩn bị tốt hơn cho tương lai, và đáp ứng yêu cầu của thị trường lao động.
III. Xây Dựng Quy Trình Đánh Giá Thực Tế Phương Pháp Công Cụ
Ở Việt Nam, đánh giá thành quả học tập đã thể hiện dáng dấp của đánh giá thực tế (authentic assessment), ví dụ như thực tập sư phạm. Tuy nhiên, việc nghiên cứu hệ thống với triết lý của nó còn mới mẻ, chưa phát triển rộng rãi. Vì vậy, cần nghiên cứu cách tiếp cận đánh giá thực tế trong xây dựng quy trình và công cụ đánh giá kết quả học tập môn Đo lường và đánh giá trong giáo dục (ĐL&ĐG). Mục tiêu là đạt được mục tiêu xác thực nhất của môn học và đáp ứng đào tạo theo chuẩn đầu ra, tác động trở lại quá trình dạy và học, làm cho môn học ý nghĩa hơn. Nghiên cứu cần xây dựng quy trình đánh giá, công cụ đánh giá, tiêu chí đánh giá (Rubric), và thử nghiệm hệ thống công cụ, phân tích kết quả.
3.1. Các Bước Xây Dựng Quy Trình Đánh Giá Thực Tế Hiệu Quả
Để xây dựng quy trình đánh giá thực tế hiệu quả, cần xác định rõ mục tiêu học tập, năng lực cần đánh giá, và ngữ cảnh thực tế mà học sinh sẽ vận dụng kiến thức. Sau đó, thiết kế các nhiệm vụ mang tính thực tế cao, đòi hỏi học sinh phải sử dụng nhiều kỹ năng khác nhau để giải quyết vấn đề. Xây dựng bộ tiêu chí đánh giá chi tiết (Rubric) để đảm bảo tính khách quan và công bằng. Cuối cùng, thử nghiệm quy trình và công cụ đánh giá, thu thập phản hồi từ học sinh và giáo viên, và điều chỉnh để hoàn thiện.
3.2. Lựa Chọn Và Phát Triển Công Cụ Đánh Giá Thực Tế Phù Hợp
Có nhiều loại công cụ đánh giá thực tế khác nhau, như bài tập dự án, nghiên cứu trường hợp, trình bày sản phẩm, và thực hành nghề nghiệp. Giáo viên cần lựa chọn công cụ phù hợp với mục tiêu học tập, năng lực cần đánh giá, và đặc điểm của môn học. Ngoài ra, có thể phát triển các công cụ đánh giá mới, sáng tạo, phù hợp với bối cảnh thực tế của Việt Nam. Cần đảm bảo rằng các công cụ đánh giá có độ tin cậy và độ hiệu lực cao.
IV. Ứng Dụng Thực Tiễn Đánh Giá Thực Tế Trong Môn ĐL ĐG
Luận văn tập trung vào việc xây dựng qui trình và công cụ đánh giá kết quả học tập môn ĐL&ĐG trong giáo dục theo cách tiếp cận đánh giá thực tế (authentic assessment). Nghiên cứu xem xét qui trình đánh giá thành quả học tập theo cách tiếp cận authentic assessment. Giới thiệu môn ĐL&ĐG trong chương trình cử nhân sư phạm tại trường ĐHGD. Đánh giá kết quả học tập môn ĐL&ĐG theo cách tiếp cận authentic assessment. Xây dựng công cụ hỗ trợ cho việc chấm kết quả thực hiện nhiệm vụ thực của người học.
4.1. Thiết Kế Bài Tập Thực Tế Cho Sinh Viên Môn ĐL ĐG
Để vận dụng đánh giá hiệu quả trong môn ĐL&ĐG, cần thiết kế các bài tập thực tế, yêu cầu sinh viên áp dụng kiến thức đã học để giải quyết các vấn đề thực tế trong giáo dục. Ví dụ, sinh viên có thể được yêu cầu thiết kế một bài kiểm tra, phân tích kết quả kiểm tra, hoặc đánh giá chất lượng của một chương trình đào tạo. Các bài tập này nên được thiết kế sao cho sinh viên phải sử dụng nhiều kỹ năng khác nhau, như tư duy phản biện, giải quyết vấn đề, giao tiếp, và làm việc nhóm.
4.2. Sử Dụng Rubric Để Đảm Bảo Tính Khách Quan Trong Đánh Giá
Rubric là một công cụ đánh giá quan trọng trong đánh giá thực tế. Nó cung cấp các tiêu chí cụ thể và rõ ràng để đánh giá mức độ hoàn thành nhiệm vụ của sinh viên. Sử dụng Rubric giúp giáo viên đảm bảo tính khách quan và công bằng trong đánh giá, đồng thời cung cấp thông tin phản hồi chi tiết cho sinh viên về những điểm mạnh và điểm yếu của họ. Việc xây dựng Rubric cần được thực hiện cẩn thận, đảm bảo rằng các tiêu chí đánh giá phù hợp với mục tiêu học tập và năng lực cần đánh giá.
V. Thử Nghiệm Và Phân Tích Kết Quả Vận Dụng Đánh Giá Thực Tế
Quá trình thử nghiệm được mô tả chi tiết, bao gồm đối tượng, thời gian, địa điểm, và quy trình. Công cụ hỗ trợ quá trình thử nghiệm được giới thiệu. Kết quả thử nghiệm bao gồm kết quả thực hiện bài đánh giá theo cách tiếp cận authenic của sinh viên sư phạm và kết quả của các phiếu điều tra. Đánh giá sơ bộ về quy trình xây dựng bộ công cụ và bộ công cụ được thực hiện, bao gồm đánh giá quy trình xây dựng, triển khai bộ công cụ và đánh giá bộ công cụ.
5.1. Kết Quả Thực Nghiệm Điểm Số Và Phản Hồi Của Sinh Viên
Kết quả thực nghiệm cho thấy sinh viên đạt được điểm số khá tốt trong các bài đánh giá thực tế. Phản hồi từ sinh viên cho thấy họ đánh giá cao tính thực tế và tính ứng dụng của các bài tập. Họ cũng nhận thấy rằng các bài tập giúp họ phát triển các kỹ năng quan trọng cho nghề nghiệp sau này. Tuy nhiên, một số sinh viên cũng cho rằng các bài tập khá khó và đòi hỏi nhiều thời gian.
5.2. Đánh Giá Tính Khả Thi Và Hiệu Quả Của Quy Trình Công Cụ
Kết quả đánh giá cho thấy quy trình và công cụ đánh giá thực tế được xây dựng có tính khả thi và hiệu quả. Quy trình đánh giá được thực hiện một cách suôn sẻ, và các công cụ đánh giá cung cấp thông tin phản hồi chi tiết và hữu ích cho cả sinh viên và giáo viên. Tuy nhiên, cần tiếp tục cải tiến quy trình và công cụ đánh giá để nâng cao tính khách quan và độ tin cậy.
VI. Kết Luận Và Triển Vọng Vận Dụng Đánh Giá Thực Tế Trong Giáo Dục
Việc sử dụng đánh giá thực tế (authentic assessment) giúp người dạy và người học đạt được mục tiêu môn học, đáp ứng thực tiễn nghề nghiệp tốt hơn. KTĐG không chỉ xác định kết quả đạt được, mà còn là công cụ để người dạy dạy và người học học. Kết quả cuối cùng là tạo ra thế hệ có năng lực hoạt động thực tiễn, vận dụng kiến thức giải quyết vấn đề. Chính vì vậy, từ khi dạy học, việc đánh giá kết quả học tập cần lấy nguyên vật liệu từ cuộc sống và nghề nghiệp liên quan. Người học được đánh giá càng gần với thực tế càng tốt. Xu thế thế giới quan tâm đến đánh giá bằng cách cho người học thực hiện nhiệm vụ thực trong điều kiện thực.
6.1. Tóm Tắt Kết Quả Nghiên Cứu Và Đóng Góp Mới
Nghiên cứu đã xây dựng thành công quy trình và bộ công cụ đánh giá thực tế cho môn ĐL&ĐG. Kết quả thử nghiệm cho thấy tính khả thi và hiệu quả của quy trình và bộ công cụ này. Nghiên cứu cũng cung cấp những đóng góp mới về lý luận và thực tiễn trong lĩnh vực đánh giá giáo dục, đặc biệt là trong việc vận dụng đánh giá thực tế.
6.2. Kiến Nghị Và Hướng Nghiên Cứu Tiếp Theo Về Đánh Giá
Cần khuyến khích các trường đại học áp dụng đánh giá thực tế trong các môn học khác nhau. Cần đào tạo giáo viên về kỹ năng xây dựng quy trình và công cụ đánh giá thực tế. Nghiên cứu tiếp theo nên tập trung vào việc mở rộng phạm vi ứng dụng của đánh giá thực tế và đánh giá tác động của đánh giá thực tế đến chất lượng giáo dục.
