I. Tổng quan về Ứng dụng CNTT trong Dự phòng Ung thư ĐTT
Ung thư đại trực tràng là một vấn đề sức khỏe cộng đồng quan trọng tại Việt Nam và trên thế giới. Tỷ lệ mắc và tử vong do bệnh này có xu hướng gia tăng, đặc biệt khi bệnh được phát hiện ở giai đoạn muộn. Bài viết này tập trung vào vai trò của công nghệ thông tin trong việc dự phòng ung thư đại trực tràng tại Bắc Từ Liêm, Hà Nội. Việc ứng dụng CNTT trong y tế, đặc biệt trong sàng lọc ung thư đại trực tràng và nâng cao nhận thức cộng đồng, có tiềm năng lớn trong việc giảm thiểu gánh nặng bệnh tật. Theo thống kê của Cơ quan nghiên cứu ung thư quốc tế (IARC) năm 2020, trên thế giới có khoảng 1.590 ca mới mắc và 953.173 ca tử vong do ung thư đại trực tràng. Tại Việt Nam, con số này là khoảng 16.000 ca mới mắc mỗi năm.
1.1. Tình hình Ung thư Đại Trực Tràng tại Bắc Từ Liêm
Phường Đức Thắng, quận Bắc Từ Liêm, Hà Nội, có dân số khoảng 20.264 người (năm 2019). Việc quản lý và dự phòng ung thư đại trực tràng tại địa phương chưa được triển khai một cách hệ thống. Do đó, việc nghiên cứu và triển khai các giải pháp ứng dụng CNTT trong dự phòng ung thư là rất cần thiết. Uỷ ban nhân dân phường đã phê duyệt chủ trương phối hợp cùng trường Đại học Y tế công cộng để triển khai chương trình "Củng cố và phát triển hệ thống y tế cơ sở theo định hướng chăm sóc và bảo vệ sức khỏe chủ động và toàn diện cho người dân"[13].
1.2. Vai trò của Công nghệ Thông tin trong Y tế dự phòng
Công nghệ thông tin đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả của các chương trình dự phòng ung thư. Các ứng dụng di động, hệ thống quản lý dữ liệu và các nền tảng tư vấn sức khỏe trực tuyến có thể giúp tăng cường khả năng tiếp cận thông tin, cải thiện tuân thủ điều trị và hỗ trợ phát hiện sớm ung thư. Cần khai thác tối đa tiềm năng của ứng dụng CNTT trong y tế để cải thiện sức khỏe cộng đồng và giảm tỷ lệ mắc bệnh.
II. Thách thức trong Dự phòng Ung thư ĐTT tại Hà Nội
Mặc dù có nhiều tiến bộ trong điều trị, ung thư đại trực tràng vẫn là một thách thức lớn đối với hệ thống y tế tại Hà Nội. Tỷ lệ phát hiện bệnh ở giai đoạn muộn còn cao do nhận thức của người dân về dự phòng ung thư còn hạn chế. Việc thiếu hụt các chương trình sàng lọc ung thư đại trực tràng hiệu quả và khả năng tiếp cận dịch vụ y tế còn hạn chế là những yếu tố góp phần vào tình trạng này. Theo kết quả khảo sát về kiến thức phòng một số bệnh ung thư phổ biến của cộng đồng dân cư tại Chí Linh, Hải Dương cho thấy hiểu biết về bệnh ung thư đại trực tràng là thấp nhất (58,15%) so với các bệnh ung thư khác như phổi, gan, vú, cổ tử cung [8].
2.1. Nhận thức và Thực hành Dự phòng còn Hạn chế
Nhiều người dân chưa có đầy đủ kiến thức về các yếu tố nguy cơ và biện pháp dự phòng ung thư đại trực tràng, dẫn đến việc thực hành các hành vi lành mạnh như tầm soát ung thư định kỳ, chế độ ăn uống hợp lý và lối sống năng động còn thấp. Điều này đòi hỏi cần có các chương trình truyền thông và giáo dục sức khỏe hiệu quả hơn, đặc biệt là thông qua các kênh công nghệ thông tin.
2.2. Thiếu hụt Hệ thống Sàng lọc Ung thư Hiệu quả
Việc triển khai các chương trình sàng lọc ung thư đại trực tràng trên diện rộng còn gặp nhiều khó khăn do thiếu nguồn lực, cơ sở vật chất và đội ngũ nhân viên y tế được đào tạo chuyên sâu. Ứng dụng CNTT trong y tế, như các hệ thống quản lý dữ liệu bệnh nhân và các công cụ hỗ trợ chẩn đoán, có thể giúp tối ưu hóa quy trình sàng lọc ung thư và nâng cao hiệu quả hoạt động.
2.3. Khả năng tiếp cận Dịch vụ Y tế còn hạn chế
Ở một số khu vực, đặc biệt là vùng sâu vùng xa, người dân còn gặp khó khăn trong việc tiếp cận các dịch vụ y tế, bao gồm cả sàng lọc ung thư đại trực tràng và tư vấn sức khỏe trực tuyến. Telemedicine và các ứng dụng chăm sóc sức khỏe từ xa có thể giúp giải quyết vấn đề này, mang lại cơ hội tiếp cận dịch vụ y tế cho mọi người dân.
III. Ứng dụng CNTT Giải pháp Dự phòng Ung thư ĐTT
Công nghệ thông tin mang đến nhiều giải pháp tiềm năng trong việc dự phòng ung thư đại trực tràng. Các ứng dụng di động y tế có thể cung cấp thông tin về bệnh, nhắc nhở lịch tầm soát ung thư và hỗ trợ người bệnh tuân thủ điều trị. Hệ thống hồ sơ bệnh án điện tử giúp theo dõi sức khỏe bệnh nhân một cách liên tục và chính xác. Big data trong y tế và trí tuệ nhân tạo (AI) có thể giúp phân tích dữ liệu lớn để xác định các yếu tố nguy cơ và dự đoán khả năng mắc bệnh. Mô hình can thiệp thông qua tờ rơi, truyền hình, phát thanh và tạp chí bao gồm các hoạt động phòng chống tác hại thuốc lá, tuyên truyền chế độ dinh dưỡng, nâng cao nhận thức của cộng đồng về ung thư [10].
3.1. Phát triển Ứng dụng Di động Tư vấn Sức khỏe
Một ứng dụng di động có thể cung cấp thông tin về ung thư đại trực tràng, các yếu tố nguy cơ, triệu chứng và biện pháp dự phòng ung thư. Ứng dụng này cũng có thể tích hợp các tính năng như nhắc nhở lịch tầm soát ung thư định kỳ, theo dõi chế độ ăn uống và luyện tập, và kết nối với các chuyên gia tư vấn sức khỏe trực tuyến.
3.2. Xây dựng Hệ thống Hồ sơ Bệnh án Điện tử
Việc triển khai hệ thống hồ sơ bệnh án điện tử giúp thu thập và quản lý thông tin sức khỏe của người dân một cách hiệu quả. Hệ thống này có thể theo dõi lịch sử bệnh tật, kết quả xét nghiệm, tiền sử gia đình và các yếu tố nguy cơ khác, giúp các bác sĩ đưa ra các quyết định điều trị chính xác hơn và cá nhân hóa hơn.
3.3. Ứng dụng Big Data và AI trong Phân tích Nguy cơ
Phân tích big data trong y tế có thể giúp xác định các yếu tố nguy cơ ung thư đại trực tràng và dự đoán khả năng mắc bệnh của từng cá nhân. Trí tuệ nhân tạo (AI) có thể được sử dụng để phân tích hình ảnh nội soi đại tràng và phát hiện sớm các polyp hoặc khối u. Kết quả phân tích có thể giúp các bác sĩ đưa ra các khuyến nghị dự phòng ung thư phù hợp.
IV. Nghiên cứu Ứng dụng CNTT tại Bắc Từ Liêm hiệu quả
Nghiên cứu được thực hiện tại phường Đức Thắng, Bắc Từ Liêm, Hà Nội nhằm đánh giá hiệu quả của việc ứng dụng công nghệ thông tin trong việc nâng cao kiến thức và thực hành dự phòng ung thư đại trực tràng của người dân. Nghiên cứu tập trung vào việc xây dựng và triển khai một mô hình can thiệp có sử dụng các ứng dụng di động y tế và hệ thống tư vấn sức khỏe trực tuyến. Đây là nghiên cứu can thiệp cộng đồng với đối tượng là người dân tại phường Đức Thắng, quận Bắc Từ Liêm, Hà Nội. Thời gian từ tháng 07/2021 đến hết tháng 06/2022.
4.1. Mô tả Mô hình Can thiệp Sử dụng CNTT
Mô hình can thiệp bao gồm việc sử dụng ứng dụng di động y tế để cung cấp thông tin về ung thư đại trực tràng, các yếu tố nguy cơ, triệu chứng và biện pháp dự phòng ung thư. Ứng dụng cũng tích hợp các tính năng nhắc nhở lịch tầm soát ung thư định kỳ và theo dõi chế độ ăn uống và luyện tập. Ngoài ra, hệ thống tư vấn sức khỏe trực tuyến cho phép người dân trao đổi với các chuyên gia y tế để được tư vấn và giải đáp thắc mắc.
4.2. Đánh giá Hiệu quả Can thiệp về Kiến thức và Thực hành
Nghiên cứu đánh giá hiệu quả của mô hình can thiệp bằng cách so sánh kiến thức và thực hành dự phòng ung thư đại trực tràng của người dân trước và sau khi tham gia chương trình. Kết quả cho thấy có sự cải thiện đáng kể về kiến thức và thực hành của người dân sau khi được tiếp cận với các thông tin và dịch vụ dự phòng ung thư thông qua công nghệ thông tin.
V. Kết luận Tương lai Ứng dụng CNTT Phòng Ung thư
Ứng dụng công nghệ thông tin có tiềm năng to lớn trong việc dự phòng ung thư đại trực tràng tại Bắc Từ Liêm, Hà Nội, và trên cả nước. Việc phát triển và triển khai các giải pháp CNTT trong y tế sáng tạo, như ứng dụng di động y tế, hệ thống hồ sơ bệnh án điện tử và các nền tảng tư vấn sức khỏe trực tuyến, có thể giúp nâng cao nhận thức cộng đồng, cải thiện tuân thủ điều trị và hỗ trợ phát hiện sớm ung thư. Các hoạt động truyền thông chủ yếu dành cho bệnh ung thư nói chung, và cho đến nay chưa có một hoạt động cụ thể, đặc thù đối với bệnh ung thư đại trực tràng.
5.1. Đề xuất Giải pháp để Nhân rộng Mô hình
Để nhân rộng mô hình ứng dụng CNTT trong dự phòng ung thư đại trực tràng, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan y tế, chính quyền địa phương và các tổ chức xã hội. Cần tăng cường đầu tư vào cơ sở hạ tầng CNTT, đào tạo nhân lực và phát triển các ứng dụng phù hợp với nhu cầu của người dân. Các giải pháp cũng chưa được được triển khai đồng bộ, đặc biệt chưa có những ứng dụng công nghệ thông tin hiệu quả trong bối cảnh chuyển đổi số hiện nay của ngành y tế [11].
5.2. Tầm quan trọng của Nghiên cứu Tiếp theo
Cần có thêm các nghiên cứu để đánh giá hiệu quả lâu dài của các giải pháp ứng dụng CNTT trong dự phòng ung thư đại trực tràng. Nghiên cứu cũng cần tập trung vào việc xác định các yếu tố ảnh hưởng đến sự thành công của các chương trình can thiệp và phát triển các giải pháp phù hợp với từng nhóm đối tượng khác nhau. Cần có những nghiên cứu về vai trò của học máy (machine learning) trong việc hỗ trợ bác sĩ chẩn đoán ung thư đại trực tràng.
