I. Tổng Quan Về Khử Khuẩn Tiệt Khuẩn Dụng Cụ Y Tế
Công tác khử khuẩn - tiệt khuẩn dụng cụ y tế là một khâu quan trọng trong kiểm soát nhiễm khuẩn bệnh viện. Sự phát triển của xã hội và khoa học kỹ thuật đã làm tăng việc sử dụng dụng cụ y tế vô khuẩn dùng một lần. Tuy nhiên, việc tái sử dụng dụng cụ y tế vẫn diễn ra tại các cơ sở y tế trên thế giới và Việt Nam. Nếu quá trình tái sử dụng không tuân thủ nghiêm ngặt các bước, từ làm sạch đến khử khuẩn và tiệt khuẩn, có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng. Việc này ảnh hưởng đến chất lượng thăm khám, chăm sóc và điều trị người bệnh. Nhiều báo cáo về nhiễm khuẩn bệnh viện có liên quan đến vấn đề xử lý dụng cụ không đảm bảo. Việc đảm bảo quy trình vô khuẩn giúp giảm thiểu nguy cơ lây nhiễm cho người bệnh và nâng cao chất lượng điều trị tại Bệnh viện Đa Khoa Sóc Sơn.
1.1. Lịch sử phát triển của khử khuẩn tiệt khuẩn
Nhận thức về sự lây truyền bệnh đã có từ lâu đời. Hippocrates và Gallen đã biết dùng nước hoặc rượu để làm sạch vết thương. Louis Pasteur phát hiện ra bệnh tật do vi sinh vật, dẫn đến sự phát triển của 'tiệt trùng'. Charles Chamberland phát minh ra nồi hấp autoclave vào năm 1879. Hiện nay, nồi hấp ướt autoclave được sử dụng rộng rãi để tiệt khuẩn dụng cụ và đồ vải y tế. Cùng với sự phát triển của khoa học, một số công nghệ mới để tiệt khuẩn dụng cụ y tế đã được thực hiện như tiệt khuẩn bằng khí Ethylen Oxide (EtO) và công nghệ Plasma.
1.2. Các khái niệm quan trọng trong khử khuẩn và tiệt khuẩn
Làm sạch là quá trình loại bỏ tác nhân nhiễm khuẩn và chất ngoại lai bằng biện pháp cơ học. Khử nhiễm loại bỏ chất hữu cơ và giảm số lượng vi sinh vật. Khử khuẩn loại bỏ hầu hết vi sinh vật, chia thành mức độ thấp, trung bình và cao. Tiệt khuẩn tiêu diệt tất cả các dạng vi sinh vật, kể cả bào tử. DC thiết yếu chịu nhiệt được tiệt khuẩn bằng nhiệt. DC bán thiết yếu không chịu nhiệt được khử khuẩn mức độ cao hoặc tiệt khuẩn ở nhiệt độ thấp. Chuẩn khử khuẩn dụng cụ y tế đóng vai trò then chốt trong việc đảm bảo an toàn.
II. Thách Thức Thực Trạng Nhiễm Khuẩn Tại Bệnh Viện
Nhiễm khuẩn bệnh viện (NKBV) là một thách thức lớn trên toàn thế giới và tại Việt Nam. NKBV làm tăng tỷ lệ tử vong, kéo dài thời gian nằm viện, tăng sử dụng kháng sinh và tăng chi phí điều trị. Nhiều bệnh nhân mắc thêm bệnh mới do công tác kiểm soát nhiễm khuẩn chưa tốt. Khử khuẩn - tiệt khuẩn dụng cụ y tế là một nội dung quan trọng trong kiểm soát nhiễm khuẩn. Việc tái sử dụng dụng cụ y tế không đúng cách có thể gây hậu quả nghiêm trọng, ảnh hưởng đến chất lượng điều trị. Cần có các biện pháp phòng ngừa nhiễm khuẩn hiệu quả.
2.1. Nguy cơ từ việc xử lý dụng cụ y tế không đảm bảo
Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra mối liên hệ giữa xử lý dụng cụ không đảm bảo và nhiễm khuẩn bệnh viện. Ví dụ, một nghiên cứu tại bệnh viện Johns Hopkins cho thấy có tới 48 ca nhiễm trùng đường hô hấp và đường máu, 3 ca tử vong liên quan đến việc sử dụng dụng cụ soi phế quản bị ô nhiễm. Một nghiên cứu khác tại Brazil cho thấy 60 trường hợp bị nhiễm khuẩn do Mycobacterium abscessus subsp. Bolletii liên quan đến việc sử dụng trocar trong phẫu thuật nội soi do không tuân thủ hướng dẫn về khử khuẩn tiệt khuẩn. Điều này cho thấy rủi ro nhiễm khuẩn là rất lớn.
2.2. Thực trạng kiểm soát nhiễm khuẩn tại các bệnh viện Việt Nam
Bộ Y tế đã ban hành nhiều văn bản hướng dẫn thực hiện công tác khử khuẩn khuẩn tiệt khuẩn dụng cụ y tế. Các văn bản này yêu cầu các cơ sở y tế khi tái sử dụng dụng cụ y tế phải thực hiện khử khuẩn-tiệt khuẩn(KK-TK) đúng quy định để đảm bảo an toàn. Tuy nhiên, thực tế cho thấy phương tiện, tổ chức triển khai về KK-TK và tỷ lệ nhân viên y tế thực hành đúng về KK-TK còn chưa cao. Các nghiên cứu cho thấy tỷ lệ khoa có đủ phương tiện còn thấp, tỷ lệ nhân viên y tế thực hành đúng về KK-TK chỉ đạt mức trung bình, kiến thức của điều dưỡng và hộ sinh về KK-TK còn hạn chế.
III. Phương Pháp Khử Khuẩn và Tiệt Khuẩn Dụng Cụ Y Tế Hiệu Quả
Có nhiều phương pháp khử khuẩn và tiệt khuẩn dụng cụ y tế khác nhau, tùy thuộc vào loại dụng cụ và mức độ cần thiết. Các phương pháp vật lý bao gồm sử dụng nhiệt (hấp ướt, sấy khô), tia cực tím và lọc. Các phương pháp hóa học sử dụng các dung dịch khử khuẩn như cồn, formaldehyde, glutaraldehyde, hydrogen peroxide và peracetic acid. Việc lựa chọn phương pháp phù hợp là rất quan trọng để đảm bảo hiệu quả và an toàn. Nhân viên khử khuẩn cần được đào tạo bài bản để thực hiện đúng quy trình.
3.1. Ưu và nhược điểm của các phương pháp tiệt khuẩn bằng nhiệt
Tiệt khuẩn bằng nhiệt (hấp ướt và sấy khô) là một phương pháp hiệu quả và phổ biến. Hấp ướt (autoclave) sử dụng hơi nước bão hòa dưới áp suất cao để tiêu diệt vi sinh vật. Ưu điểm của hấp ướt là nhanh chóng, hiệu quả và an toàn. Sấy khô sử dụng nhiệt khô để tiêu diệt vi sinh vật. Ưu điểm của sấy khô là không gây ăn mòn dụng cụ kim loại. Tuy nhiên, sấy khô mất nhiều thời gian hơn so với hấp ướt. Cần tuân thủ hướng dẫn khử khuẩn dụng cụ y tế để đảm bảo hiệu quả.
3.2. Sử dụng dung dịch khử khuẩn Lựa chọn và lưu ý quan trọng
Các dung dịch khử khuẩn có thể được sử dụng để khử khuẩn mức độ cao, trung bình hoặc thấp. Việc lựa chọn dung dịch phù hợp phụ thuộc vào loại dụng cụ và mức độ cần thiết. Cần lưu ý đến nồng độ, thời gian tiếp xúc và khả năng tương thích của dung dịch với vật liệu của dụng cụ. Một số dung dịch khử khuẩn có thể gây kích ứng da hoặc mắt, do đó cần sử dụng găng tay và kính bảo hộ. Cần tuân thủ quy trình khử khuẩn bệnh viện khi sử dụng dung dịch khử khuẩn.
IV. Nghiên Cứu Thực Trạng Khử Khuẩn Tại Bệnh Viện Sóc Sơn 2017
Nghiên cứu “Thực trạng và một số yếu tố ảnh hưởng đến thực hiện khử khuẩn- tiệt khuẩn dụng cụ y tế của điều dưỡng, hộ sinh tại Bệnh viện đa khoa Sóc Sơn năm 2017” được thực hiện nhằm đánh giá thực tế quy trình khử khuẩn dụng cụ y tế tại bệnh viện. Nghiên cứu mô tả kiến thức, thái độ, thực hành của điều dưỡng, hộ sinh. Đồng thời, xác định các yếu tố ảnh hưởng đến việc thực hiện khử khuẩn và tiệt khuẩn dụng cụ y tế. Kết quả nghiên cứu cung cấp cơ sở để đưa ra các giải pháp cải thiện công tác kiểm soát nhiễm khuẩn.
4.1. Phương pháp nghiên cứu và đối tượng tham gia
Nghiên cứu sử dụng phương pháp mô tả cắt ngang kết hợp định lượng và định tính. Đối tượng nghiên cứu là 84 điều dưỡng, hộ sinh trực tiếp tham gia vào quá trình thực hiện khử khuẩn-tiệt khuẩn tại Bệnh viện đa khoa Sóc Sơn. Các công cụ thu thập thông tin bao gồm phiếu quan sát, bộ câu hỏi phát vấn, phỏng vấn sâu và thảo luận nhóm. Dữ liệu được phân tích bằng phần mềm SPSS 23. Cần có đào tạo khử khuẩn định kỳ cho nhân viên.
4.2. Kết quả chính và những vấn đề còn tồn tại
Kết quả nghiên cứu cho thấy tỷ lệ dụng cụ được điều dưỡng hộ sinh thực hiện đúng tất cả các tiêu chí của quá trình làm sạch và khử nhiễm ban đầu dụng cụ đạt 3,6%. Thực hành chung của điều dưỡng, hộ sinh về khử khuẩn-tiệt khuẩn dụng cụ y tế đạt 26%. Tỷ lệ điều dưỡng, hộ sinh có kiến thức về khử khuẩn-tiệt khuẩn đạt 47,6%. Có mối liên quan có ý nghĩa thống kê giữa kiến thức và thực hành về khử khuẩn –tiệt khuẩn. Điều này cho thấy cần nâng cao kiến thức và thực hành cho nhân viên. Cần có giám sát khử khuẩn chặt chẽ.
V. Đề Xuất Giải Pháp Nâng Cao Chất Lượng Khử Khuẩn Tại Bệnh Viện
Để nâng cao chất lượng khử khuẩn - tiệt khuẩn dụng cụ y tế, cần có các giải pháp đồng bộ. Bệnh viện cần bố trí cơ sở vật chất và cung cấp phương tiện để thực hiện khử khuẩn-tiệt khuẩn theo quy định của Bộ Y tế. Tăng cường đào tạo, tập huấn để nâng cao kiến thức và kỹ năng cho nhân viên. Xây dựng và áp dụng các quy trình chuẩn, đồng thời tăng cường kiểm tra, giám sát việc thực hiện. Nên có phản hồi sau khử khuẩn để cải tiến quy trình.
5.1. Đầu tư cơ sở vật chất và trang thiết bị Yếu tố then chốt
Bệnh viện cần đầu tư xây dựng hoặc cải tạo các khu vực xử lý dụng cụ, đảm bảo có đủ không gian và trang thiết bị cần thiết. Cần có bồn rửa, máy tiệt khuẩn, tủ sấy, tủ bảo quản dụng cụ vô khuẩn. Cần đảm bảo cung cấp đầy đủ các vật tư tiêu hao như hóa chất khử khuẩn, găng tay, khẩu trang. Việc đảm bảo cơ sở vật chất và trang thiết bị đầy đủ sẽ giúp nhân viên thực hiện quy trình khử khuẩn-tiệt khuẩn một cách hiệu quả.
5.2. Nâng cao năng lực cho nhân viên khử khuẩn Đào tạo và tập huấn
Bệnh viện cần xây dựng chương trình đào tạo, tập huấn định kỳ cho nhân viên về công tác khử khuẩn-tiệt khuẩn. Chương trình đào tạo cần bao gồm các kiến thức cơ bản về vi sinh vật, các phương pháp khử khuẩn-tiệt khuẩn, quy trình thực hiện và các biện pháp phòng ngừa nhiễm khuẩn. Cần có các buổi thực hành, hướng dẫn trực tiếp để nhân viên nắm vững kỹ năng thực hiện. Cần cập nhật kiến thức thường xuyên cho nhân viên về các hướng dẫn mới và các tiến bộ khoa học trong lĩnh vực khử khuẩn-tiệt khuẩn.
VI. Tương Lai Của Khử Khuẩn Công Nghệ Mới và Xu Hướng Phát Triển
Công nghệ khử khuẩn - tiệt khuẩn đang phát triển mạnh mẽ với nhiều công nghệ mới được ứng dụng. Các công nghệ này bao gồm tiệt khuẩn bằng plasma, tiệt khuẩn bằng tia UV-C, sử dụng robot để khử khuẩn và các vật liệu kháng khuẩn. Xu hướng phát triển là hướng tới các phương pháp khử khuẩn nhanh chóng, hiệu quả cao, thân thiện với môi trường và an toàn cho người sử dụng. Việc áp dụng các công nghệ mới sẽ giúp nâng cao chất lượng công tác khử khuẩn - tiệt khuẩn và giảm thiểu nguy cơ lây nhiễm.
6.1. Các công nghệ khử khuẩn tiên tiến trên thế giới
Tiệt khuẩn bằng plasma sử dụng plasma lạnh để tiêu diệt vi sinh vật. Ưu điểm của phương pháp này là nhanh chóng, hiệu quả và không gây hại cho môi trường. Tiệt khuẩn bằng tia UV-C sử dụng tia cực tím để tiêu diệt vi sinh vật. Ưu điểm của phương pháp này là đơn giản, dễ sử dụng và không cần hóa chất. Sử dụng robot để khử khuẩn giúp giảm thiểu tiếp xúc trực tiếp của nhân viên với các khu vực có nguy cơ lây nhiễm cao.
6.2. Ứng dụng công nghệ vào kiểm tra khử khuẩn Đảm bảo chất lượng
Công nghệ cũng được ứng dụng vào việc kiểm tra và giám sát chất lượng khử khuẩn. Các hệ thống giám sát tự động có thể theo dõi nhiệt độ, áp suất và thời gian trong quá trình tiệt khuẩn. Các chỉ thị sinh học và hóa học được sử dụng để đánh giá hiệu quả của quá trình khử khuẩn. Việc ứng dụng công nghệ vào kiểm tra và giám sát chất lượng khử khuẩn giúp đảm bảo rằng quy trình khử khuẩn được thực hiện đúng cách và đạt hiệu quả mong muốn.
