I. Tổng Quan Tác Động Thanh Khoản Cổ Phiếu Đến Cổ Tức Tiền
Nghiên cứu này tập trung vào việc xem xét tác động của hiệu ứng thông tin từ thanh khoản cổ phiếu đến quyết định chi trả cổ tức bằng tiền mặt. Dữ liệu được thu thập từ các công ty phi tài chính niêm yết trên Sở Giao dịch Chứng khoán Thành phố Hồ Chí Minh (HOSE) trong giai đoạn 2012-2016. Kết quả cho thấy có một mối tương quan đồng biến giữa thanh khoản cổ phiếu và việc chi trả cổ tức. Điều này có nghĩa là khi tính thanh khoản của cổ phiếu càng cao, tỷ lệ chi trả cổ tức cũng có xu hướng cao hơn, và công ty có khuynh hướng trả cổ tức hơn. Nghiên cứu này đóng góp vào việc hiểu rõ hơn về cách thanh khoản cổ phiếu ảnh hưởng đến quyết định chi trả cổ tức, đồng thời nhấn mạnh vai trò của thanh khoản cổ phiếu trong việc giảm thiểu các vấn đề đại diện thông qua việc giảm bất cân xứng thông tin.
1.1. Lý Do Nghiên Cứu Tác Động Thanh Khoản Cổ Phiếu
Các nghiên cứu trước đây thường tập trung vào tác động của chính sách cổ tức lên thanh khoản cổ phiếu, trong khi tác động ngược lại ít được quan tâm. Kết quả nghiên cứu cũng khác biệt giữa các thị trường và thời gian khác nhau. Do đó, cần có thêm nhiều nghiên cứu để làm rõ tác động của thanh khoản cổ phiếu đến chính sách cổ tức, đặc biệt là tại thị trường Việt Nam, nơi chủ đề này còn bỏ ngỏ. Sự khác biệt trong kết quả nghiên cứu về tác động của thanh khoản cổ phiếu đến việc chi trả cổ tức thể hiện rõ nét trong các nghiên cứu trước đây.
1.2. Mục Tiêu Nghiên Cứu Về Thanh Khoản và Cổ Tức
Luận văn này kiểm tra tác động về mặt hiệu ứng thông tin của thanh khoản cổ phiếu đối với việc chi trả cổ tức bằng tiền mặt của các công ty niêm yết trên Sở Giao dịch Chứng khoán Thành phố Hồ Chí Minh. Để đạt được mục tiêu nghiên cứu trên, bài nghiên cứu tập trung làm rõ những câu hỏi sau: Thứ nhất, liệu có tồn tại mối tương quan giữa thanh khoản cổ phiếu và việc chi trả cổ tức của công ty hay không? Chiều hướng tác động là gì? Thứ hai, mối tương quan giữa thanh khoản cổ phiếu và việc chi trả cổ tức của công ty liệu có khác biệt giữa các công ty có mức độ bất cân xứng thông tin khác nhau hay không?
II. Thách Thức Bất Cân Xứng Thông Tin Ảnh Hưởng Cổ Tức
Thị trường Việt Nam tồn tại các vấn đề bất cân xứng thông tin và vấn đề đại diện, tương tự như Trung Quốc. Điều này có thể làm cho hiệu quả thông tin của thanh khoản đối với cổ tức có ý nghĩa quan trọng hơn so với các nước phát triển. Các vấn đề như thị trường chứng khoán không có hiệu quả thông tin, thông tin công bố không có giá trị thiết thực với nhà đầu tư, quản trị công ty tồn tại trên luật lệ nhiều hơn là trong áp dụng và triển khai, trách nhiệm của hội đồng quản trị không cao, công ty có quản lý sở hữu cổ phần nhiều thì chi trả cổ tức thấp (Nguyễn Chí Cường & Hoàng Trọng, 2012; Nhâm Phong Tuân & Nguyễn Anh Tuấn, 2013; Võ Xuân Vinh, 2015).
2.1. Vấn Đề Đại Diện và Ảnh Hưởng Đến Quyết Định Cổ Tức
Nghiên cứu của Jiang và cộng sự (2017) sử dụng dữ liệu Trung Quốc, nơi mà luật pháp và các quy định quản trị công ty còn yếu, chính sách cổ tức cũng phụ thuộc nhiều vào người nội bộ. Công ty niêm yết tại Trung Quốc lại có môi trường thông tin mờ, quyền sở hữu tập trung trong tay của cổ đông kiểm soát (Allen & cộng sự, 2005; Giang & Kim, 2015). Điều này làm cho hiệu quả thông tin của thanh khoản đối với cổ tức có thể có ý nghĩa quan trọng ở Trung Quốc hơn các nước phương Tây (Jiang & cộng sự, 2017).
2.2. So Sánh Thị Trường Việt Nam và Trung Quốc Về Cổ Tức
Tương tự Trung Quốc, thị trường Việt Nam cũng tồn tại các vấn đề bất cân xứng thông tin và vấn đề đại diện (như thị trường chứng khoán không có hiệu quả thông tin, thông tin công bố không có giá trị thiết thực với nhà đầu tư, quản trị công ty tồn tại trên luật lệ nhiều hơn là trong áp dụng và triển khai, trách nhiệm của hội đồng quản trị không cao, công ty có quản lý sở hữu cổ phần nhiều thì chi trả cổ tức thấp (Nguyễn Chí Cường & Hoàng Trọng, 2012; Nhâm Phong Tuân & Nguyễn Anh Tuấn, 2013; Võ Xuân Vinh, 2015)) nên Việt Nam có thể cũng là môi trường tốt để nghiên cứu về hiệu ứng thông tin của thanh khoản cổ phiếu đến việc chi trả cổ tức.
III. Phương Pháp Nghiên Cứu Tác Động Thanh Khoản Đến Cổ Tức
Luận văn sử dụng dữ liệu bảng với mẫu dữ liệu của 278 công ty phi tài chính niêm yết tại Sở Giao dịch Chứng khoán Thành phố Hồ Chí Minh (HOSE) với khoảng thời gian nghiên cứu là từ năm 2012 đến năm 2016, tổng cộng nghiên cứu gồm 872 quan sát theo năm. Bài nghiên cứu sử dụng giá đóng cửa và giá trị giao dịch cổ phiếu hằng ngày để tính toán thanh khoản của cổ phiếu; sử dụng 3 đại diện cho việc chi trả cổ tức là tỷ lệ thanh toán cổ tức trên thu nhập, tỷ lệ thanh toán cổ tức trên dòng tiền và công ty có khuynh hướng sẽ trả cổ tức. Ngoài ra, các đặc điểm công ty có tác động đến chính sách cổ tức được sử dụng để làm biến kiểm soát trong mô hình hồi quy.
3.1. Biến Số Sử Dụng Trong Nghiên Cứu Thanh Khoản Cổ Tức
Luận văn sử dụng danh sách công ty kiểm toán thực hiện kiểm toán báo cáo tài chính năm của công ty để xác định công ty được hay không được kiểm toán bởi Big Four, là đại diện cho vấn đề bất cân xứng thông tin. Bên cạnh đó, sử dụng danh sách cổ đông lớn của công ty (cổ đông chiếm từ 5% vốn cổ phần trở lên) để xác định công ty nào là công ty Nhà nước, đại diện cho vấn đề đại diện.
3.2. Mô Hình Ước Lượng Tác Động Thanh Khoản Cổ Phiếu
Để tiến hành nghiên cứu hiệu ứng thông tin của thanh khoản cổ phiếu đến việc chi trả cổ tức, tác giả sử dụng phương pháp Tobit và phương pháp Logit để ước lượng mô hình do trong 3 biến phụ thuộc (chi trả cổ tức) thì có hai biến bị kiểm duyệt trái và biến còn lại là biến giả.
IV. Kết Quả Nghiên Cứu Thực Nghiệm Về Thanh Khoản và Cổ Tức
Kết quả nghiên cứu cho thấy có một mối tương quan đồng biến giữa thanh khoản cổ phiếu và việc chi trả cổ tức. Điều này có nghĩa là khi tính thanh khoản của cổ phiếu càng cao, tỷ lệ chi trả cổ tức cũng có xu hướng cao hơn, và công ty có khuynh hướng trả cổ tức hơn. Kết quả nghiên cứu còn cho thấy, tính thanh khoản của cổ phiếu cao hơn cho phép nhà đầu tư giao dịch bằng thông tin riêng và thu thập thêm thông tin về động thái của cổ đông kiểm soát trong giá cổ phiếu, và do đó thúc đẩy cổ đông kiểm soát trả cổ tức nhiều hơn.
4.1. Thống Kê Mô Tả Biến Trong Nghiên Cứu Cổ Tức
Chương này xem xét các kết quả của nghiên cứu, bao gồm thống kê mô tả biến, phân tích các hệ số hồi quy thu được. Các bảng biểu thống kê được sử dụng để trình bày dữ liệu một cách trực quan và dễ hiểu.
4.2. Phân Tích Hệ Số Hồi Quy Về Tác Động Thanh Khoản
Các hệ số hồi quy được phân tích để đánh giá mức độ ảnh hưởng của thanh khoản cổ phiếu đến quyết định chi trả cổ tức. Các biến kiểm soát cũng được đưa vào mô hình để đảm bảo tính chính xác của kết quả.
V. Hàm Ý và Hạn Chế Nghiên Cứu Về Thanh Khoản Cổ Tức
Luận văn này đóng góp vào các tài liệu khoa học về chính sách cổ tức sử dụng dữ liệu Việt Nam, mở ra hướng nghiên cứu còn khá mới là kiểm tra thực nghiệm về mối tương quan giữa tính thanh khoản của cổ phiếu và việc chi trả cổ tức của công ty tại Việt Nam. Hầu hết các nghiên cứu thực nghiệm trước đây ở cả trong và ngoài nước chủ yếu nghiên cứu về tác động của chính sách cổ tức lên thanh khoản cổ phiếu, còn tác động của thanh khoản cổ phiếu lên chính sách cổ tức hiếm khi được kiểm tra. Luận văn góp phần lấp đầy khoảng trống này.
5.1. Đóng Góp Nghiên Cứu Về Vấn Đề Đại Diện và Cổ Tức
Bên cạnh đó, luận văn đóng góp vào tài liệu về cổ tức trong khuôn khổ vấn đề đại diện tại Việt Nam. Nghiên cứu này chứng minh rằng thanh khoản cổ phiếu có thể giảm bớt các vấn đề đại diện giữa cổ đông kiểm soát và cổ đông thiểu số bằng cách giảm vấn đề bất cân xứng thông tin, và do đó gia tăng khuyến khích cổ đông kiểm soát chi trả cổ tức bằng tiền.
5.2. Hạn Chế Của Nghiên Cứu và Hướng Phát Triển
Nghiên cứu của tác giả đóng góp vào các nghiên cứu về cách thức mà thanh khoản cổ phiếu tác động đến chi trả cổ tức, và nhấn mạnh vai trò tích cực của thanh khoản cổ phiếu trong việc giảm vấn đề đại diện. Luận văn cũng đóng góp cho các nghiên cứu thực nghiệm đang phát triển nhanh về tác động của thanh khoản cổ phiếu đến quản trị.
VI. Kết Luận Thanh Khoản Cổ Phiếu Tác Động Quyết Định Cổ Tức
Nghiên cứu này đã xem xét tác động của thanh khoản cổ phiếu đến quyết định chi trả cổ tức bằng tiền của các công ty niêm yết tại Việt Nam. Kết quả cho thấy có một mối tương quan đồng biến giữa thanh khoản cổ phiếu và việc chi trả cổ tức. Điều này có nghĩa là khi tính thanh khoản của cổ phiếu càng cao, tỷ lệ chi trả cổ tức cũng có xu hướng cao hơn, và công ty có khuynh hướng trả cổ tức hơn. Nghiên cứu này đóng góp vào việc hiểu rõ hơn về cách thanh khoản cổ phiếu ảnh hưởng đến quyết định chi trả cổ tức, đồng thời nhấn mạnh vai trò của thanh khoản cổ phiếu trong việc giảm thiểu các vấn đề đại diện thông qua việc giảm bất cân xứng thông tin.
6.1. Tóm Tắt Kết Quả Chính Về Thanh Khoản và Cổ Tức
Nghiên cứu đã chứng minh rằng thanh khoản cổ phiếu có thể giảm bớt các vấn đề đại diện giữa cổ đông kiểm soát và cổ đông thiểu số bằng cách giảm vấn đề bất cân xứng thông tin, và do đó gia tăng khuyến khích cổ đông kiểm soát chi trả cổ tức bằng tiền.
6.2. Hướng Nghiên Cứu Tương Lai Về Chính Sách Cổ Tức
Các nghiên cứu trong tương lai có thể tập trung vào việc xem xét các yếu tố khác có thể ảnh hưởng đến mối quan hệ giữa thanh khoản cổ phiếu và quyết định chi trả cổ tức, chẳng hạn như đặc điểm ngành, môi trường pháp lý và văn hóa doanh nghiệp.
