NGHIÊN CỨU CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN PHÁT TRIỂN NGÂN HÀNG XANH TẠI VIỆT NAM

• Tác giả: Trần Hải Sơn
• Người hướng dẫn: PTS. Nguyễn Thu Thủy
• Trường học: Trường Đại Học Ngoại Thương
• Chuyên ngành: Tài Chính Ngân Hàng
• Đề tài: Nghiên Cứu Các Nhân Tố Ảnh Hưởng Đến Phát Triển Ngân Hàng Xanh Tại Việt Nam
• Loại tài liệu: Luận Văn Thạc Sĩ
• Năm xuất bản: 2023
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• MỤC LỤC
• DANH MỤC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT
• DANH MỤC BẢNG
• DANH MỤC SƠ ĐỒ
• DANH MỤC BIỂU ĐỒ
• TÓM TẮT KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU CỦA LUẬN VĂN
• 1. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ NGÂN HÀNG XANH
• 1.1. Tổng quan về Ngân hàng xanh
• 1.2. Định nghĩa Ngân hàng xanh
• 1.3. Các hoạt động Ngân hàng xanh
• 1.4. Các sản phẩm và dịch vụ Ngân hàng xanh
• 1.5. Lợi ích của việc áp dụng Ngân hàng xanh
• 1.6. Mức độ phát triển Ngân hàng xanh
• 1.7. Định nghĩa về phát triển Ngân hàng xanh
• 1.8. Các tiêu chí để đánh giá mức độ phát triển của Ngân hàng xanh
• 1.9. Các nhân tố ảnh hưởng đến phát triển Ngân hàng xanh vào các hoạt động tại NHTM
• 1.9.1. Nhóm nhân tố bên ngoài
• 1.9.2. Nhóm nhân tố bên trong
• 1.10. Kinh nghiệm phát triển Ngân hàng xanh của một số quốc gia trên thế giới
• 1.10.1. Kinh nghiệm của Ngân hàng Bank of America (BoA, Mỹ)
• 1.10.2. Kinh nghiệm của Ngân hàng BNP Paribas (BNPP, Pháp)
• 1.10.3. Kinh nghiệm của Ngân hàng Công thương Trung Quốc (ICBC, Trung Quốc)
• 1.10.4. Kinh nghiệm của Ngân hàng Mizuho (Nhật)
• 1.11. Bài học kinh nghiệm để phát triển ngân hàng xanh tại Việt Nam
• 2. CHƯƠNG 2: TÌNH HÌNH PHÁT TRIỂN NGÂN HÀNG XANH TẠI VIỆT NAM
• 2.1. Đề án phát triển ngân hàng xanh tại Việt Nam và lộ trình thực hiện
• 2.2. Tình hình thực hiện phát triển ngân hàng xanh tại các NHTM Việt Nam
• 2.3. Tình hình phát triển Ngân hàng xanh trong hoạt động quản lý rủi ro của NHTM
• 2.4. Tình hình phát triển Ngân hàng xanh trong hoạt động tín dụng của NHTM
• 2.5. Tình hình phát triển Ngân hàng xanh thông qua dịch vụ ngân hàng điện tử của NHTM
• 2.6. Nhận thức về ngân hàng xanh
• 2.7. Đánh giá chung về tình hình phát triển ngân hàng xanh tại Việt Nam
• 2.8. Kết quả đạt được trong việc phát triển ngân hàng xanh tại Việt Nam
• 2.9. Khó khăn và hạn chế trong việc phát triển ngân hàng xanh tại Việt Nam
• 3. CHƯƠNG 3: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 3.1. Quy trình nghiên cứu
• 3.2. Mô hình nghiên cứu
• 3.3. Thang đo của nghiên cứu
• 3.4. Phương pháp nghiên cứu
• 3.4.1. Phương pháp thu thập dữ liệu
• 3.4.2. Phương pháp nghiên cứu định tính
• 3.4.3. Phương pháp nghiên cứu định lượng
• 4. CHƯƠNG 4: PHÂN TÍCH CÁC NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG BỀN SỰ PHÁT TRIỂN NGÂN HÀNG XANH TẠI VIỆT NAM
• 4.1. Phân tích định lượng các nhân tố ảnh hưởng đến phát triển ngân hàng xanh tại Việt Nam
• 4.2. Thống kê mô tả mẫu nghiên cứu và các thang đo
• 4.3. Kiểm định tin cậy thang đo Cronbach’s Alpha
• 4.4. Phân tích hồi quy tuyến tính
• 4.5. Kết luận nghiên cứu
• 4.6. Thảo luận kết quả nghiên cứu
• 5. MỘT SỐ GIẢI PHÁP ĐỀ XUẤT NHẰM HOÀN THIỆN HOẠT ĐỘNG NGÂN HÀNG XANH TẠI VIỆT NAM
• 5.1. Định hướng hoạt động phát triển ngân hàng xanh tại Việt Nam
• 5.2. Một số giải pháp đề xuất nhằm hoàn thiện phát triển ngân hàng xanh tại Việt Nam
• 5.2.1. Đối với Chính phủ
• 5.2.2. Đối với Ngân hàng Nhà nước Việt Nam
• 5.2.3. Đối với các Ngân hàng thương mại
• 5.2.4. Đối với khách hàng
• 5.3. Một số hạn chế của luận văn và định hướng nghiên cứu tiếp theo
• KẾT LUẬN
• DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC

I. Ngân Hàng Xanh Việt Nam Tổng Quan và Xu Hướng Phát Triển

Ngân hàng xanh (NHX) đang trở thành một xu hướng tất yếu trong bối cảnh phát triển bền vững của Việt Nam. NHX không chỉ là một khái niệm mới mà còn là một chiến lược quan trọng để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế xanh và bảo vệ môi trường. Ủy ban Môi trường và Phát triển Thế giới (WCED) định nghĩa phát triển bền vững là sự phát triển không làm tổn hại đến khả năng đáp ứng nhu cầu của các thế hệ tương lai (Báo cáo Brundtland, 1987). Theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, để đạt được mục tiêu tăng trưởng xanh, Việt Nam cần khoảng 30 tỷ USD đầu tư. Các ngân hàng đóng vai trò then chốt trong việc cung cấp nguồn vốn cho các dự án xanh, góp phần quan trọng vào sự phát triển bền vững của đất nước. Bài viết này sẽ trình bày một cái nhìn tổng quan về NHX tại Việt Nam, bao gồm định nghĩa, xu hướng và vai trò của nó trong bối cảnh hiện tại. Từ đó, làm tiền đề để phân tích sâu hơn các yếu tố ảnh hưởng và giải pháp thúc đẩy NHX.

1.1. Định nghĩa và Đặc điểm cốt lõi của Ngân Hàng Xanh

Ngân hàng xanh không chỉ đơn thuần là một ngân hàng hoạt động vì lợi nhuận mà còn hướng đến mục tiêu bảo vệ môi trường và phát triển xã hội. Imeson và Sim (2010) định nghĩa NHX là một ngân hàng phát triển bền vững, xem xét cả tác động đến người dùng, kinh tế và môi trường trong các quyết định đầu tư. NHX tích hợp các yếu tố môi trường vào hoạt động, từ đó tạo ra giá trị bền vững. Những hoạt động này không những chỉ dừng lại ở việc cung cấp dịch vụ, sản phẩm mà còn bao gồm việc tham gia, thúc đẩy những chương trình giúp cho cộng đồng và môi trường.

1.2. Vai trò của Ngân Hàng Xanh trong Phát Triển Bền Vững

NHX đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy phát triển bền vững bằng cách cung cấp nguồn vốn cho các dự án xanh, giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường và khuyến khích các hoạt động kinh doanh có trách nhiệm xã hội. Theo Yang Ahmed (2019), dịch vụ NHX góp phần đáng kể vào bảo vệ môi trường và đảm bảo tăng trưởng xanh. Các ngân hàng có trách nhiệm xã hội này không chỉ tập trung vào lợi nhuận mà còn xem xét tác động của các quyết định đầu tư đến môi trường và cộng đồng.

II. Thách Thức Lớn Nhất Khi Phát Triển Ngân Hàng Xanh Tại VN

Mặc dù có nhiều tiềm năng, sự phát triển của NHX tại Việt Nam vẫn đối mặt với không ít thách thức. Một trong những thách thức lớn nhất là sự thiếu hụt nguồn vốn đầu tư xanh. Việt Nam cần một lượng vốn lớn để chuyển đổi sang nền kinh tế xanh, nhưng nguồn vốn này còn hạn chế và khó tiếp cận. Bên cạnh đó, nhận thức về NHX còn chưa cao trong cộng đồng và doanh nghiệp, dẫn đến sự thiếu quan tâm và ủng hộ. Các ngân hàng cũng gặp khó khăn trong việc đánh giá và quản lý rủi ro môi trường, cũng như thiếu các tiêu chuẩn và quy định rõ ràng về NHX. Vì vậy, giải quyết những khó khăn này đóng vai trò quan trọng trong việc mở đường cho sự tăng trưởng và phát triển NHX Việt Nam.

2.1. Thiếu hụt Vốn Đầu Tư Xanh Rào cản Chính hiện nay

Việc thiếu hụt vốn đầu tư xanh là một trong những rào cản lớn nhất đối với sự phát triển của NHX tại Việt Nam. Theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Việt Nam cần khoảng 30 tỷ USD để đạt được mục tiêu tăng trưởng xanh. Tuy nhiên, nguồn vốn này còn hạn chế và khó tiếp cận, đặc biệt đối với các doanh nghiệp nhỏ và vừa. Điều này đòi hỏi các chính sách khuyến khích đầu tư xanh mạnh mẽ hơn từ phía chính phủ và các tổ chức tài chính quốc tế.

2.2. Nhận Thức Hạn Chế Ảnh hưởng đến Sự Tham Gia của Cộng Đồng

Nhận thức về NHX còn chưa cao trong cộng đồng và doanh nghiệp, dẫn đến sự thiếu quan tâm và ủng hộ. Nhiều người vẫn chưa hiểu rõ về vai trò và lợi ích của NHX, cũng như các sản phẩm và dịch vụ xanh. Điều này đòi hỏi các chiến dịch truyền thông và giáo dục rộng rãi hơn để nâng cao nhận thức và khuyến khích sự tham gia của cộng đồng vào các hoạt động NHX.

2.3. Rủi ro thiếu tiêu chuẩn Các rào cản về hoạt động ngân hàng xanh

Một số ngân hàng cũng khó khăn trong việc đánh giá và quản lý rủi ro môi trường, cũng như thiếu các tiêu chuẩn và quy định rõ ràng về NHX. Điều này đòi hỏi sự hợp tác giữa các cơ quan quản lý, ngân hàng và các chuyên gia để xây dựng một khung pháp lý và tiêu chuẩn phù hợp, giúp các ngân hàng quản lý rủi ro và thực hiện các hoạt động NHX một cách hiệu quả.

III. Cách Thúc Đẩy Tín Dụng Xanh Đầu Tư Bền Vững tại VN

Để thúc đẩy NHX tại Việt Nam, cần có các giải pháp đồng bộ từ phía chính phủ, ngân hàng và doanh nghiệp. Chính phủ cần xây dựng một khung pháp lý và chính sách rõ ràng, khuyến khích đầu tư xanh và tạo điều kiện thuận lợi cho các ngân hàng tham gia vào các hoạt động NHX. Các ngân hàng cần phát triển các sản phẩm và dịch vụ xanh, tăng cường quản lý rủi ro môi trường và nâng cao nhận thức về NHX trong nội bộ và cộng đồng. Doanh nghiệp cần chủ động tìm kiếm các cơ hội đầu tư xanh và thực hiện các hoạt động kinh doanh có trách nhiệm xã hội.

3.1. Xây Dựng Khung Pháp Lý Chính Sách Thu Hút Đầu Tư Xanh

Chính phủ đóng vai trò then chốt trong việc xây dựng một khung pháp lý và chính sách rõ ràng, khuyến khích đầu tư xanh và tạo điều kiện thuận lợi cho các ngân hàng tham gia vào các hoạt động NHX. Các chính sách này có thể bao gồm các ưu đãi về thuế, hỗ trợ tài chính và các quy định về môi trường, giúp tạo ra một môi trường kinh doanh thuận lợi cho NHX.

3.2. Ngân Hàng Phát Triển Sản Phẩm Xanh Quản Lý Rủi Ro

Các ngân hàng cần phát triển các sản phẩm và dịch vụ xanh, như tín dụng xanh, trái phiếu xanh và các sản phẩm tiết kiệm năng lượng. Đồng thời, cần tăng cường quản lý rủi ro môi trường, đảm bảo rằng các dự án được tài trợ không gây ra tác động tiêu cực đến môi trường. Các ngân hàng cũng cần nâng cao nhận thức về NHX trong nội bộ và cộng đồng, khuyến khích sự tham gia của nhân viên và khách hàng vào các hoạt động NHX.

3.3. Doanh Nghiệp Chủ Động Tìm Kiếm Cơ Hội Đầu Tư Xanh

Doanh nghiệp cần chủ động tìm kiếm các cơ hội đầu tư xanh và thực hiện các hoạt động kinh doanh có trách nhiệm xã hội. Điều này có thể bao gồm việc sử dụng năng lượng tái tạo, giảm thiểu chất thải và ô nhiễm, và thực hiện các chương trình bảo vệ môi trường. Bằng cách này, doanh nghiệp có thể góp phần vào sự phát triển bền vững của đất nước và tạo ra giá trị lâu dài cho cổ đông và cộng đồng.

IV. Ứng Dụng Công Nghệ Xanh Giải Pháp Tiên Tiến cho Ngân Hàng

Việc ứng dụng công nghệ xanh (Fintech) đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy NHX tại Việt Nam. Fintech có thể giúp các ngân hàng cung cấp các dịch vụ tài chính hiệu quả hơn, giảm thiểu chi phí và tác động đến môi trường. Các ứng dụng Fintech có thể bao gồm ngân hàng trực tuyến, thanh toán điện tử và các giải pháp quản lý năng lượng thông minh. Bằng cách ứng dụng Fintech, các ngân hàng có thể tạo ra các sản phẩm và dịch vụ xanh sáng tạo, thu hút khách hàng và góp phần vào sự phát triển bền vững của đất nước.

4.1. Ngân Hàng Trực Tuyến Thanh Toán Điện Tử Giảm thiểu tác động

Ngân hàng trực tuyến và thanh toán điện tử giúp giảm thiểu việc sử dụng giấy và các nguồn tài nguyên khác, giảm thiểu tác động đến môi trường. Khách hàng có thể thực hiện các giao dịch tài chính một cách nhanh chóng và tiện lợi, không cần phải đến các chi nhánh ngân hàng, giảm thiểu lượng khí thải từ phương tiện giao thông. Theo Nguyễn Thùy Linh, ứng dụng online banking/digital banking góp phần quan trọng trong việc thúc đẩy kinh tế xanh.

4.2. Quản Lý Năng Lượng Thông Minh Tiết Kiệm Chi Phí Bảo Vệ

Các giải pháp quản lý năng lượng thông minh giúp các ngân hàng tiết kiệm chi phí và bảo vệ môi trường. Các ngân hàng có thể sử dụng các hệ thống quản lý năng lượng để theo dõi và điều chỉnh việc sử dụng năng lượng, giảm thiểu lãng phí và tối ưu hóa hiệu quả sử dụng năng lượng. Điều này không chỉ giúp giảm chi phí hoạt động mà còn góp phần vào việc giảm thiểu lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính.

V. Kinh Nghiệm Quốc Tế Bài Học Quý Giá Cho Ngân Hàng Xanh VN

Nghiên cứu kinh nghiệm quốc tế về phát triển ngân hàng xanh cung cấp những bài học quý giá cho Việt Nam. Các quốc gia như Hoa Kỳ (Bank of America), Châu Âu (BNP Paribas), và Trung Quốc (ICBC) đã triển khai thành công các mô hình ngân hàng xanh, từ đó mang lại những lợi ích kinh tế và môi trường đáng kể. Việc học hỏi và áp dụng các mô hình này một cách sáng tạo, phù hợp với điều kiện cụ thể của Việt Nam, sẽ giúp đẩy nhanh quá trình phát triển ngân hàng xanh, đồng thời nâng cao hiệu quả và tính bền vững của hệ thống tài chính.

5.1. Mô Hình Ngân Hàng Xanh Hoa Kỳ Bank of America

Bank of America là một ví dụ điển hình về ngân hàng xanh thành công tại Hoa Kỳ. Ngân hàng này đã triển khai nhiều chương trình và sáng kiến xanh, từ việc đầu tư vào năng lượng tái tạo đến việc giảm thiểu tác động môi trường trong hoạt động hàng ngày. Kinh nghiệm của Bank of America cho thấy, việc tích hợp các yếu tố môi trường vào chiến lược kinh doanh có thể mang lại lợi ích kinh tế và môi trường đáng kể.

5.2. Bài Học Từ BNP Paribas Ngân Hàng Xanh Châu Âu

BNP Paribas là một trong những ngân hàng hàng đầu châu Âu trong lĩnh vực ngân hàng xanh. Ngân hàng này đã cam kết đầu tư hàng tỷ euro vào các dự án xanh và phát triển bền vững. Kinh nghiệm của BNP Paribas cho thấy, việc cam kết mạnh mẽ và đầu tư lớn vào các dự án xanh có thể giúp ngân hàng đạt được những thành công đáng kể trong lĩnh vực ngân hàng xanh.

5.3. ICBC Trung Quốc Thúc đẩy tín dụng xanh

Ngân hàng công thương Trung Quốc ICBC là một trong những ngân hàng hàng đầu Trung Quốc trong việc thúc đẩy tín dụng xanh. ICBC đã có những chính sách rất tốt trong việc tài trợ cho năng lượng tái tạo và các ngành công nghiệp xanh khác. Đồng thời cũng đưa ra những điều kiện tín dụng ngặt nghèo cho những dự án gây tác động xấu đến môi trường.

VI. Tương Lai Ngân Hàng Xanh VN Hướng Đến Phát Triển Bền Vững

Tương lai của NHX tại Việt Nam rất hứa hẹn, với tiềm năng đóng góp to lớn vào sự phát triển bền vững của đất nước. Để đạt được mục tiêu này, cần có sự hợp tác chặt chẽ giữa chính phủ, ngân hàng, doanh nghiệp và cộng đồng. Chính phủ cần tiếp tục hoàn thiện khung pháp lý và chính sách, khuyến khích đầu tư xanh và tạo điều kiện thuận lợi cho các ngân hàng tham gia vào các hoạt động NHX. Các ngân hàng cần tiếp tục phát triển các sản phẩm và dịch vụ xanh, tăng cường quản lý rủi ro môi trường và nâng cao nhận thức về NHX. Doanh nghiệp cần chủ động tìm kiếm các cơ hội đầu tư xanh và thực hiện các hoạt động kinh doanh có trách nhiệm xã hội. Cộng đồng cần nâng cao nhận thức và ủng hộ các hoạt động NHX, tạo động lực cho sự phát triển bền vững của đất nước.

6.1. Hợp Tác Đa Bên Chìa Khóa Cho Thành Công Bền Vững

Sự hợp tác chặt chẽ giữa chính phủ, ngân hàng, doanh nghiệp và cộng đồng là chìa khóa cho thành công bền vững của NHX tại Việt Nam. Chính phủ cần tạo ra một môi trường kinh doanh thuận lợi, các ngân hàng cần cung cấp các sản phẩm và dịch vụ xanh, doanh nghiệp cần thực hiện các hoạt động kinh doanh có trách nhiệm xã hội, và cộng đồng cần nâng cao nhận thức và ủng hộ các hoạt động NHX.

6.2. Tiếp Tục Hoàn Thiện Khung Pháp Lý Chính Sách

Chính phủ cần tiếp tục hoàn thiện khung pháp lý và chính sách, khuyến khích đầu tư xanh và tạo điều kiện thuận lợi cho các ngân hàng tham gia vào các hoạt động NHX. Các chính sách này có thể bao gồm các ưu đãi về thuế, hỗ trợ tài chính và các quy định về môi trường, giúp tạo ra một môi trường kinh doanh thuận lợi cho NHX. Đồng thời, chính phủ cần tăng cường giám sát và đánh giá hiệu quả của các chính sách, đảm bảo rằng chúng đạt được mục tiêu đề ra.

Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh biến đổi khí hậu và sự gia tăng dân số toàn cầu, phát triển bền vững trở thành mục tiêu cấp thiết của nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam. Theo ước tính của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, để đạt được tăng trưởng xanh, Việt Nam cần khoảng 30 tỷ USD đầu tư, trong khi nguồn ngân sách nhà nước hạn chế và khó tiếp cận vốn quốc tế. Ngân hàng xanh (NHX) được xem là một giải pháp tài chính hiệu quả, đóng vai trò trung tâm trong việc thúc đẩy nền kinh tế xanh thông qua việc cung cấp vốn cho các dự án thân thiện với môi trường. Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là đánh giá các nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển của NHX tại Việt Nam trong giai đoạn 2017-2023, nhằm đề xuất các giải pháp thúc đẩy hoạt động ngân hàng xanh phù hợp với thực tiễn và xu hướng quốc tế.

Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các ngân hàng thương mại tại Việt Nam, với dữ liệu thu thập từ 328 cán bộ quản lý và nhân viên ngân hàng tại Hà Nội và một số tỉnh thành khác. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp cơ sở khoa học cho các nhà hoạch định chính sách, ngân hàng và các tổ chức tài chính trong việc xây dựng chiến lược phát triển NHX, góp phần vào mục tiêu phát triển bền vững quốc gia và giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình nghiên cứu về ngân hàng xanh, bao gồm:

• Mô hình 5 cấp độ phát triển ngân hàng xanh của Kaeufer (2010): từ hoạt động phụ trợ đến sáng kiến cân bằng hệ sinh thái chủ động, phản ánh mức độ tích hợp các hoạt động xanh trong chiến lược ngân hàng.
• Khái niệm ngân hàng xanh theo Imeson và Sim (2010): ngân hàng bền vững gắn liền với lợi ích kinh tế, xã hội và môi trường.
• Các nhân tố ảnh hưởng đến phát triển NHX: bao gồm nhóm nhân tố bên ngoài (hướng dẫn, chính sách nhà nước, kinh tế vĩ mô, nhu cầu doanh nghiệp) và nhóm nhân tố bên trong (khả năng tài chính, nhận thức lãnh đạo, năng lực cán bộ nhân viên).

Các khái niệm chính được sử dụng gồm: ngân hàng xanh, tín dụng xanh, rủi ro môi trường xã hội, tài chính xanh, nhận thức xanh, và năng lực quản lý rủi ro.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định tính và định lượng:

• Nguồn dữ liệu: Dữ liệu sơ cấp thu thập qua khảo sát 328 cán bộ quản lý và nhân viên ngân hàng tại các NHTM Việt Nam; dữ liệu thứ cấp từ các báo cáo, tài liệu pháp luật, nghiên cứu khoa học trong và ngoài nước.
• Phương pháp phân tích: Kiểm định độ tin cậy thang đo bằng Cronbach’s Alpha, phân tích nhân tố khám phá (EFA) để xác định cấu trúc nhân tố, kiểm định KMO và Bartlett’s Test để đánh giá tính phù hợp của dữ liệu, phân tích hồi quy tuyến tính đa biến để đánh giá mức độ ảnh hưởng của các nhân tố đến phát triển NHX.
• Timeline nghiên cứu: Thu thập dữ liệu khảo sát từ tháng 01/2023 đến 06/2023, phân tích và báo cáo kết quả trong năm 2023.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Mức độ phát triển NHX tại Việt Nam: Đang ở cấp độ 3 theo mô hình Kaeufer, tức là hoạt động kinh doanh có hệ thống với các quy trình và sản phẩm tuân thủ nguyên tắc xanh, tuy nhiên chưa có ngân hàng nào đạt cấp độ chiến lược dài hạn hoàn chỉnh. Điểm trung bình đánh giá là khoảng 3, phản ánh sự phát triển còn hạn chế và chưa đồng đều.

2. Ảnh hưởng của các nhân tố bên ngoài:

   • Hướng dẫn/Quy định/Chính sách của Nhà nước và Pháp luật có tác động thuận chiều mạnh nhất đến sự phát triển NHX (hệ số beta chuẩn hóa 0.522). Các chính sách, khung pháp lý và đào tạo nâng cao năng lực được đánh giá cao.
   • Những nhân tố kinh tế vĩ mô và nhu cầu của doanh nghiệp về quỹ đầu tư xanh không có tác động đáng kể trong mô hình hồi quy.

3. Ảnh hưởng của các nhân tố bên trong:

   • Năng lực cán bộ, nhân viên ngân hàng (beta chuẩn hóa 0.202) và nhận thức của lãnh đạo ngân hàng (beta chuẩn hóa 0.158) đều có ảnh hưởng tích cực và đáng kể đến phát triển NHX.
   • Khả năng tài chính và tiềm lực kinh tế của ngân hàng thương mại cũng đóng vai trò quan trọng, hỗ trợ cho việc triển khai các hoạt động ngân hàng xanh.

4. Tình hình thực tế: Các ngân hàng thương mại lớn như Sacombank, Techcombank, VietinBank đã bắt đầu áp dụng các chính sách quản lý rủi ro môi trường xã hội và phát triển tín dụng xanh, nhưng tỷ trọng tín dụng xanh chỉ chiếm khoảng 4.3% tổng dư nợ nền kinh tế, với dư nợ tín dụng xanh tăng trưởng bình quân trên 25%/năm giai đoạn 2015-2022.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu phù hợp với các nghiên cứu quốc tế và trong nước, nhấn mạnh vai trò quan trọng của chính sách nhà nước và nhận thức lãnh đạo trong phát triển NHX. Việc chưa tìm thấy tác động rõ ràng của các yếu tố kinh tế vĩ mô và nhu cầu doanh nghiệp có thể do đặc thù thị trường Việt Nam và giai đoạn phát triển còn sơ khai của NHX. Các biểu đồ thể hiện mức độ đồng thuận của các biến quan sát và hệ số hồi quy có thể minh họa rõ ràng mức độ ảnh hưởng của từng nhân tố.

Việc phát triển NHX tại Việt Nam còn nhiều thách thức do thiếu khung pháp lý đồng bộ, nhận thức chưa đầy đủ và hạn chế về nguồn lực tài chính cũng như năng lực chuyên môn. Tuy nhiên, sự gia tăng tín dụng xanh và các chính sách ưu đãi cho thấy tiềm năng phát triển tích cực trong tương lai.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Chính phủ: Xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp lý đồng bộ, cụ thể hóa các quy định về ngân hàng xanh, giảm thuế, phí và lãi suất ưu đãi cho các dự án xanh; thành lập bộ phận quản lý đặc biệt giám sát hoạt động NHX; tăng cường hợp tác quốc tế để học hỏi kinh nghiệm và thu hút đầu tư xanh.

2. Ngân hàng Nhà nước (NHNN): Ban hành các chính sách ưu đãi, khung quản lý rủi ro môi trường xã hội; thúc đẩy ứng dụng công nghệ 4.0 trong quản lý và thanh toán điện tử; nâng cao nhận thức và truyền thông về NHX; xây dựng danh mục ngành nghề ưu tiên và hạn chế cấp tín dụng xanh.

3. Ngân hàng thương mại (NHTM): Xây dựng chiến lược phát triển NHX, thành lập bộ phận chuyên trách quản lý rủi ro môi trường xã hội; đào tạo nâng cao năng lực cán bộ, nhân viên; phát triển các sản phẩm dịch vụ ngân hàng điện tử, giảm sử dụng giấy tờ; áp dụng quy trình đánh giá rủi ro môi trường nghiêm ngặt trong cấp tín dụng.

4. Khách hàng: Nâng cao ý thức bảo vệ môi trường khi sử dụng dịch vụ ngân hàng; ưu tiên sử dụng các dịch vụ ngân hàng điện tử, thanh toán không dùng tiền mặt; doanh nghiệp cần đáp ứng các tiêu chí về quản trị xanh, uy tín tín dụng và đầu tư vào sản xuất sạch hơn.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Các nhà hoạch định chính sách và cơ quan quản lý nhà nước: Sử dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng khung pháp lý, chính sách ưu đãi và giám sát phát triển ngân hàng xanh phù hợp với thực tiễn Việt Nam.

2. Ngân hàng thương mại và tổ chức tài chính: Áp dụng các khuyến nghị để xây dựng chiến lược phát triển NHX, nâng cao năng lực quản lý rủi ro môi trường xã hội và phát triển sản phẩm dịch vụ xanh.

3. Các nhà nghiên cứu và học viên ngành tài chính ngân hàng: Tham khảo mô hình nghiên cứu, phương pháp phân tích và kết quả để phát triển các nghiên cứu sâu hơn về tài chính xanh và ngân hàng bền vững.

4. Doanh nghiệp và khách hàng cá nhân: Hiểu rõ vai trò của ngân hàng xanh trong việc hỗ trợ tài chính cho các dự án thân thiện môi trường, từ đó lựa chọn các dịch vụ phù hợp và nâng cao nhận thức về phát triển bền vững.

Câu hỏi thường gặp

1. Ngân hàng xanh là gì?
   Ngân hàng xanh là ngân hàng áp dụng chiến lược kinh doanh bền vững, ưu tiên các hoạt động, sản phẩm và dịch vụ thân thiện với môi trường, đồng thời giảm thiểu phát thải khí carbon trong hoạt động nội bộ và cấp tín dụng.

2. Những nhân tố nào ảnh hưởng đến phát triển ngân hàng xanh tại Việt Nam?
   Các nhân tố chính gồm: chính sách, quy định của Nhà nước; khả năng tài chính và tiềm lực kinh tế của ngân hàng; nhận thức của lãnh đạo; năng lực cán bộ nhân viên. Các yếu tố kinh tế vĩ mô và nhu cầu doanh nghiệp chưa có tác động rõ ràng trong nghiên cứu này.

3. Tình hình phát triển ngân hàng xanh tại Việt Nam hiện nay ra sao?
   Hiện nay, NHX tại Việt Nam đang ở giai đoạn phát triển có hệ thống nhưng chưa hoàn chỉnh, với tỷ trọng tín dụng xanh chiếm khoảng 4.3% tổng dư nợ, nhiều ngân hàng đã áp dụng chính sách quản lý rủi ro môi trường xã hội và phát triển sản phẩm xanh.

4. Các ngân hàng thương mại nên làm gì để thúc đẩy ngân hàng xanh?
   NHTM cần xây dựng chiến lược phát triển NHX, thành lập bộ phận chuyên trách, đào tạo nhân viên, áp dụng công nghệ số, phát triển sản phẩm dịch vụ ngân hàng điện tử và tuân thủ nghiêm ngặt quy trình đánh giá rủi ro môi trường xã hội.

5. Vai trò của chính sách nhà nước trong phát triển ngân hàng xanh là gì?
   Chính sách nhà nước tạo hành lang pháp lý, ưu đãi tài chính, khuyến khích phát triển sản phẩm xanh và giám sát hoạt động ngân hàng xanh, đóng vai trò then chốt trong việc thúc đẩy sự phát triển bền vững của NHX tại Việt Nam.

Kết luận

• Ngân hàng xanh là mô hình ngân hàng bền vững, tích hợp các yếu tố kinh tế, xã hội và môi trường trong hoạt động kinh doanh.
• Mức độ phát triển NHX tại Việt Nam đang ở giai đoạn có hệ thống nhưng chưa đạt chiến lược dài hạn hoàn chỉnh.
• Các nhân tố ảnh hưởng quan trọng gồm chính sách nhà nước, năng lực tài chính ngân hàng, nhận thức lãnh đạo và năng lực cán bộ nhân viên.
• Việt Nam cần hoàn thiện khung pháp lý, nâng cao nhận thức và phát triển công nghệ để thúc đẩy NHX.
• Các nhà quản lý, ngân hàng và khách hàng cần phối hợp chặt chẽ để phát triển NHX, góp phần vào mục tiêu phát triển bền vững quốc gia.

Luận văn đề xuất các bước tiếp theo bao gồm mở rộng nghiên cứu trên phạm vi toàn quốc, phân tích sâu hơn từng ngân hàng và nhóm khách hàng, đồng thời phát triển các chính sách và sản phẩm ngân hàng xanh phù hợp với điều kiện Việt Nam. Các tổ chức tài chính và nhà hoạch định chính sách được khuyến khích áp dụng kết quả nghiên cứu để thúc đẩy phát triển ngân hàng xanh một cách hiệu quả và bền vững.