Pháp Luật Về Doanh Nghiệp Cung Ứng Hàng Hóa và Dịch Vụ Công: Thực Trạng và Giải Pháp Hoàn Thiện

Hàng hóa và dịch vụ công (HH, DVC) đóng vai trò then chốt trong sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Chúng là nền tảng cho sự ổn định chính trị, an sinh xã hội và bảo vệ môi trường. Việc cung ứng hiệu quả HH, DVC không chỉ đáp ứng nhu cầu cơ bản của người dân mà còn tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của các ngành kinh tế khác. Nhà nước cần có chính sách và pháp luật phù hợp để đảm bảo cung ứng đầy đủ và chất lượng HH, DVC cho toàn xã hội, đặc biệt là ở các vùng sâu, vùng xa. Theo Nguyễn Quang Vỹ, việc này cần được xem xét một cách toàn diện và có hệ thống, không thể xem nhẹ bất kỳ khía cạnh nào.

Doanh nghiệp đóng vai trò quan trọng trong việc cung ứng HH, DVC, đặc biệt là trong bối cảnh xã hội hóa và mở cửa thị trường. Các doanh nghiệp có thể tham gia cung ứng HH, DVC thông qua các hình thức khác nhau như đấu thầu, hợp đồng hoặc liên doanh liên kết. Sự tham gia của doanh nghiệp giúp tăng cường hiệu quả, nâng cao chất lượng và giảm chi phí cung ứng HH, DVC. Tuy nhiên, cần có cơ chế kiểm soát và giám sát chặt chẽ để đảm bảo các doanh nghiệp tuân thủ các quy định của pháp luật và không lợi dụng việc cung ứng HH, DVC để trục lợi cá nhân. Luật Doanh nghiệp quy định rõ quyền và nghĩa vụ của các doanh nghiệp trong lĩnh vực này.

Pháp luật về doanh nghiệp cung ứng hàng hóa, dịch vụ công đã trải qua một quá trình hình thành và phát triển lâu dài. Từ các quy định rải rác trong các văn bản pháp luật khác nhau, dần dần đã hình thành một hệ thống pháp luật tương đối hoàn chỉnh. Nghị định 56/CP năm 1996 đánh dấu một bước quan trọng trong việc quy định về tổ chức và hoạt động của các DNNN hoạt động công ích. Luật DNNN 2003 tiếp tục hoàn thiện khung pháp lý cho loại hình doanh nghiệp này. Tuy nhiên, Luật Doanh nghiệp năm 2005 đã thay thế các quy định trước đó và tạo ra một hệ thống pháp luật thống nhất cho tất cả các loại hình doanh nghiệp.

Hệ thống pháp luật về HH, DVC vẫn tồn tại nhiều hạn chế, bất cập, chưa tạo ra được cơ chế giải quyết, đáp ứng nguyện vọng, nhu cầu chính đáng và bức thiết. Nguyên nhân trực tiếp là do hệ thống thể chế, pháp luật, nhất là thể chế kinh tế thị trường định hướng XHCN vẫn còn nhiều vướng mắc. Chức năng nhiệm vụ của một số cơ quan trong hệ thống hành chính nhà nước chưa đủ rõ, còn trùng lặp. Thủ tục hành chính còn nhiều vướng mắc, gây phiền hà cho tổ chức và công dân. Cần có những giải pháp đồng bộ và quyết liệt để khắc phục những bất cập này.

Xã hội hóa dịch vụ công là một giải pháp quan trọng để nâng cao hiệu quả và chất lượng cung ứng HH, DVC. Bằng cách thu hút sự tham gia của các thành phần kinh tế khác nhau, xã hội hóa giúp giảm gánh nặng cho ngân sách nhà nước, tăng cường sự cạnh tranh và đổi mới sáng tạo. Tuy nhiên, cần có cơ chế kiểm soát và giám sát chặt chẽ để đảm bảo xã hội hóa không làm ảnh hưởng đến quyền lợi của người dân và không tạo ra các hình thức độc quyền mới. Pháp luật cần quy định rõ các tiêu chí, điều kiện và quy trình xã hội hóa dịch vụ công để đảm bảo tính minh bạch và công bằng.

Để đảm bảo việc cung ứng HH, DVC được thực hiện một cách hiệu quả và đúng pháp luật, cần tăng cường công tác kiểm tra, giám sát hoạt động của các doanh nghiệp. Công tác kiểm tra, giám sát cần được thực hiện thường xuyên, định kỳ và đột xuất. Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý nhà nước, các tổ chức xã hội và cộng đồng dân cư trong việc kiểm tra, giám sát. Các hành vi vi phạm pháp luật cần được xử lý nghiêm minh, kịp thời để răn đe và phòng ngừa. Pháp luật cần quy định rõ trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức và cá nhân trong việc kiểm tra, giám sát hoạt động cung ứng HH, DVC.

Việc nghiên cứu và học hỏi kinh nghiệm từ các mô hình doanh nghiệp công tiên tiến trên thế giới là rất quan trọng. Cần tìm hiểu cách thức tổ chức, quản lý, điều hành và kiểm soát hoạt động của các doanh nghiệp này. Đồng thời, cần đánh giá tính khả thi và phù hợp của các mô hình này với điều kiện thực tế của Việt Nam. Việc áp dụng các mô hình tiên tiến cần được thực hiện một cách thận trọng, có lộ trình và bước đi phù hợp. Cần có sự tham gia của các chuyên gia, nhà khoa học và các nhà quản lý trong quá trình nghiên cứu và triển khai.

Việc đánh giá hiệu quả hoạt động của các doanh nghiệp công là rất quan trọng để xác định những điểm mạnh, điểm yếu và những vấn đề cần cải thiện. Cần xây dựng các tiêu chí đánh giá phù hợp, khách quan và minh bạch. Các tiêu chí đánh giá cần bao gồm cả các yếu tố kinh tế, xã hội và môi trường. Quá trình đánh giá cần được thực hiện một cách thường xuyên, định kỳ và công khai. Kết quả đánh giá cần được sử dụng để điều chỉnh chính sách, cải thiện hoạt động và nâng cao hiệu quả của các doanh nghiệp công.

Luận án đóng góp vào việc xây dựng một số khái niệm khoa học pháp lý vào hệ thống lý luận cơ bản về HH, DVC và DN cung ứng. Đồng thời, luận án đánh giá thực trạng pháp luật và thực hiện pháp luật về DN cung ứng HH, DVC ở Việt Nam hiện nay, tìm ra những điểm bất cập, chưa phù hợp. Luận án cũng đề xuất phương hướng và những giải pháp làm cơ sở khoa học cho hoạt động xây dựng và hoàn thiện pháp luật về DN cung ứng HH, DVC ở Việt Nam hiện nay.

Nghiên cứu tiếp theo có thể tập trung vào việc xây dựng một khung pháp lý hoàn chỉnh và đồng bộ cho hoạt động cung ứng HH, DVC ở Việt Nam. Cần nghiên cứu và đánh giá tác động của các chính sách và pháp luật hiện hành đối với hoạt động cung ứng HH, DVC. Đồng thời, cần đề xuất các giải pháp để khắc phục những hạn chế và nâng cao hiệu quả của hệ thống pháp luật. Ngoài ra, cần tăng cường hợp tác quốc tế trong lĩnh vực này để học hỏi kinh nghiệm và tiếp cận các mô hình tiên tiến trên thế giới.

Phương pháp kết hợp lý luận với thực tiễn được sử dụng trong tất cả các Chương của luận án để xem xét từng vấn đề nghiên cứu trong mối liên hệ giữa lịch sử, lý luận, pháp lý với thực tiễn tổ chức thực hiện. Điều này có ý nghĩa rất lớn, đặc biệt trong Chương 2, Chương 3 của luận án. Từ đó, phương pháp này cũng được sử dụng để xem xét, đề xuất các phương hướng và giải pháp hoàn thiện pháp luật về DN cung ứng HH, DVC ở Việt Nam (Chương 4).

Phương pháp luật học so sánh chủ yếu được sử dụng tại Chương 2 của luận án. Cụ thể là được vận dụng trong việc tham khảo kinh nghiệm xây dựng, quy định các mô hình và thực hiện pháp luật về cung ứng HH, DVC ở các nước trên thế giới, rút ra những điểm chung, những khác biệt giữa các quốc gia. Ngoài ra, tại Chương 4 của luận án cũng sử dụng phương pháp này để so sánh và rút ra các bài học kinh nghiệm và kiến nghị cho việc xây dựng, hoàn thiện pháp luật về DN cung ứng HH, DVC trong giai đoạn hiện nay.