Thực Trạng Và Yếu Tố Liên Quan Đến Tật Khúc Xạ Ở Học Sinh Lớp 4-5 Tại Trường Tiểu Học Thị Trấn Trà Ôn, Vĩnh Long

• Tác giả: Nguyễn Ngọc Trâm
• Người hướng dẫn: PGS TS. Dương Minh Đức
• Trường học: Trường Đại Học Y Tế Công Cộng
• Chuyên ngành: Y Tế Công Cộng
• Đề tài: Thực Trạng Và Một Số Yếu Tố Liên Quan Đến Tật Khúc Xạ Ở Học Sinh Lớp 4 – 5, Trường Tiểu Học Thị Trấn Trà Ôn, Huyện Trà Ôn, Tỉnh Vĩnh Long
• Loại tài liệu: Luận Văn Thạc Sĩ
• Năm xuất bản: 2022
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CẢM ƠN
• DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
• DANH MỤC BẢNG
• DANH MỤC BIỂU ĐỒ
• DANH MỤC HÌNH VẼ
• TÓM TẮT NGHIÊN CỨU
• ĐẶT VẤN ĐỀ
• MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN
• 1.1. Khái niệm tật khúc xạ
• 1.2. Thực trạng tật khúc xạ học đường
• 1.3. Các yếu tố liên quan đến tật cận thị học đường
• 1.4. Các quy định về điều kiện học tập của học sinh tiểu học
• 1.5. Sơ lược về đặc điểm địa bàn nghiên cứu
• 2. CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Đối tượng nghiên cứu
• 2.2. Thời gian và địa điểm nghiên cứu
• 2.3. Thiết kế nghiên cứu
• 2.4. Phương pháp chọn mẫu
• 2.5. Phương pháp thu thập số liệu
• 2.6. Các khái niệm, thước đo, tiêu chuẩn đánh giá
• 2.7. Phương pháp phân tích số liệu
• 2.8. Đạo đức của nghiên cứu
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 3.1. Đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu
• 3.2. Tỷ lệ tật khúc xạ của học sinh Trường Tiểu học thị trấn Trà Ôn
• 3.3. Thực trạng kiến thức về cận thị, hành vi sức khỏe của học sinh và điều kiện vệ sinh học đường
• 3.4. Các yếu tố liên quan đến tật cận thị của học sinh
• 4. CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN
• 4.1. Đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu
• 4.2. Tỷ lệ tật khúc xạ của học sinh Trường Tiểu học thị trấn Trà Ôn
• 4.3. Thực trạng kiến thức về cận thị, hành vi sức khỏe của học sinh và điều kiện vệ sinh học đường
• 4.4. Các yếu tố liên quan đến tật cận thị của học sinh
• 4.5. Hạn chế của nghiên cứu
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC

I. Tổng Quan Về Tật Khúc Xạ Ở Học Sinh Tiểu Học Trà Ôn

Tật khúc xạ (TKX), bao gồm cận thị, viễn thị và loạn thị, là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây giảm thị lực, đặc biệt ở trẻ em. Nó ảnh hưởng nghiêm trọng đến thị lực, thẩm mỹ, khả năng học tập, sinh hoạt, vui chơi và giải trí của trẻ. Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, thị lực kém có thể làm giảm khả năng học tập, ảnh hưởng đến thể chất, tinh thần và gây ra các tổn hại khác. Báo cáo toàn cầu về thị giác năm 2019 của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) ước tính có khoảng 2,2 tỷ người trên toàn thế giới có vấn đề về thị lực, trong đó có ít nhất 20 triệu học sinh mắc TKX học đường. Theo ước tính của Tổ chức Phòng chống mù lòa quốc tế (IAPB), một nửa dân số thế giới có thể mắc TKX vào năm 2050. Châu Á, đặc biệt là khu vực Đông Á và Đông Nam Á, là nơi có tỷ lệ mắc TKX cao nhất. Tình trạng này đòi hỏi sự quan tâm đặc biệt và các biện pháp can thiệp hiệu quả để bảo vệ sức khỏe thị giác của học sinh tiểu học.

1.1. Định Nghĩa Chi Tiết Các Loại Tật Khúc Xạ Thường Gặp

Mắt chính thị là trạng thái lý tưởng, nơi ánh sáng hội tụ chính xác trên võng mạc khi mắt ở trạng thái nghỉ ngơi. Ngược lại, tật khúc xạ xảy ra khi mắt không thể hội tụ ánh sáng chính xác trên võng mạc, dẫn đến hình ảnh mờ. Cận thị xảy ra khi ánh sáng hội tụ trước võng mạc, khiến người bệnh nhìn rõ các vật ở gần nhưng mờ ở xa. Viễn thị là tình trạng ngược lại, ánh sáng hội tụ sau võng mạc, gây khó khăn khi nhìn gần. Loạn thị xảy ra khi giác mạc hoặc thủy tinh thể có hình dạng bất thường, khiến ánh sáng hội tụ không đều, tạo ra hình ảnh méo mó. Việc hiểu rõ các định nghĩa này rất quan trọng để chẩn đoán và điều trị hiệu quả tật khúc xạ.

1.2. Phương Pháp Chẩn Đoán Và Phân Loại Tật Khúc Xạ

Chẩn đoán tật khúc xạ thường dựa vào độ cầu tương đương (SE). Mắt chính thị có SE nằm trong khoảng từ -0,50D đến +0,50D. Cận thị được chẩn đoán khi SE từ -0,50D trở lên, viễn thị khi SE từ +0,50D trở lên, và loạn thị khi độ trụ từ 0,75D trở lên. Cận thị được phân loại thành nhẹ (< -3,00D), trung bình (-3,00D đến -6,00D) và nặng (> -6,00D). Viễn thị được phân loại thành nhẹ (≤ +2,00D), trung bình (+2,25D đến +5,00D) và nặng (> +5,00D). Loạn thị được phân loại thành nhẹ (< 1,00D), trung bình (1,00D đến 2,00D), nặng (2,25D đến 3,00D) và rất nặng (> 3,00D).

II. Tỷ Lệ Tật Khúc Xạ Cao Ở Học Sinh Tiểu Học Vĩnh Long

Việt Nam đang đối mặt với nguy cơ cao về các bệnh tật khúc xạ, đặc biệt là ở lứa tuổi học sinh. Theo nghiên cứu của Nguyễn Văn Đông (2012), tỷ lệ TKX ở học sinh tiểu học tại Bình Tân, Vĩnh Long là 14,8%. Dương Tòng Chinh ghi nhận tỷ lệ này ở An Giang là 13,1% (lớp 1) và 19,8% (lớp 5). Nghiên cứu của Trần Đức Nghĩa (2019) tại Điện Biên Phủ cũng cho thấy 17,2% học sinh tiểu học mắc cận thị. Điều đáng lo ngại là tỷ lệ này ngày càng gia tăng, ngay cả khi trẻ đã đeo kính, số độ kính vẫn tăng nhanh. Điều này cho thấy cần có các biện pháp can thiệp sớm và hiệu quả hơn để kiểm soát tình trạng tật khúc xạ ở học sinh.

2.1. Các Yếu Tố Nguy Cơ Gây Tật Khúc Xạ Ở Học Sinh

Nhiều nghiên cứu chỉ ra mối liên hệ giữa TKX học đường và kiến thức, thái độ, thực hành của học sinh, giáo viên và phụ huynh. Ngồi học sai tư thế (cúi quá gần), đọc sách hoặc sử dụng thiết bị điện tử quá lâu, bàn ghế không đúng kích thước hoặc phòng học thiếu ánh sáng đều làm tăng nguy cơ mắc TKX. Việc sử dụng các thiết bị điện tử trong giảng dạy và học tập cũng làm tăng nguy cơ này. Do đó, giáo dục về tư thế ngồi đúng, ánh sáng phù hợp, thời gian sử dụng thiết bị điện tử hợp lý là cần thiết.

2.2. Tình Hình Thực Tế Tại Trường Tiểu Học Thị Trấn Trà Ôn

Huyện Trà Ôn nằm ở phía Tây Nam tỉnh Vĩnh Long. Trường Tiểu học thị trấn Trà Ôn là trường đạt chuẩn Quốc gia mức độ 2, có nhiều học sinh đạt thành tích xuất sắc. Năm học 2021 – 2022, trường có 1210 học sinh, trong đó khối 4 và 5 là 529 em. Theo báo cáo y tế học đường, tỷ lệ TKX học đường của trường tăng mạnh, chủ yếu là cận thị, với tỷ lệ khoảng 15% vào năm 2019. Tuy nhiên, chưa có đánh giá chính xác nào về tỷ lệ hiện tại. Nghiên cứu này nhằm đánh giá thực trạng TKX và các yếu tố liên quan tại trường, từ đó đề xuất các giải pháp can thiệp.

III. Nguyên Nhân Tật Khúc Xạ Ở Học Sinh Cách Nhận Biết Sớm

Nguyên nhân của tật khúc xạ ở học sinh rất đa dạng, bao gồm yếu tố bẩm sinh và môi trường. Yếu tố di truyền đóng vai trò quan trọng trong cận thị bẩm sinh và cận thị nặng. Tuy nhiên, môi trường học đường cũng có tác động lớn. Ánh sáng không đủ hoặc không phù hợp khi học tập, kích thước bàn ghế không đúng chuẩn, sách vở, chữ viết không đạt tiêu chuẩn vệ sinh đều có thể gây tật khúc xạ. Ngoài ra, việc nhìn gần liên tục, đọc sách truyện có cỡ chữ nhỏ, chế độ học tập căng thẳng, và sử dụng các thiết bị điện tử quá nhiều cũng làm tăng nguy cơ mắc bệnh. Nhận biết sớm các dấu hiệu tật khúc xạ giúp can thiệp kịp thời, ngăn ngừa tiến triển nặng hơn.

3.1. Ảnh Hưởng Từ Môi Trường Học Đường Và Gia Đình

Môi trường học đường đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển tật khúc xạ. Thiếu ánh sáng, bàn ghế không phù hợp, và tư thế ngồi sai đều có thể gây áp lực lên mắt. Môi trường gia đình cũng ảnh hưởng lớn, đặc biệt là điều kiện học tập tại nhà. Ánh sáng, bàn ghế, tư thế ngồi, và thời gian sử dụng thiết bị điện tử đều cần được kiểm soát để bảo vệ thị lực của trẻ.

3.2. Các Yếu Tố Bất Lợi Khác Thiết Bị Điện Tử Và Giải Trí

Sự gia tăng sử dụng các thiết bị điện tử như điện thoại, máy tính bảng, và tivi đã trở thành một yếu tố nguy cơ đáng kể. Trẻ em thường xuyên sử dụng các thiết bị này trong thời gian dài và ở khoảng cách gần, gây mỏi mắt và tăng nguy cơ cận thị. Các trò chơi điện tử và phim hoạt hình cũng góp phần vào vấn đề này. Việc kiểm soát thời gian sử dụng thiết bị điện tử và khuyến khích các hoạt động ngoài trời là rất quan trọng.

IV. Phương Pháp Phòng Ngừa Tật Khúc Xạ Hiệu Quả Cho Học Sinh

Phòng ngừa tật khúc xạ là một vấn đề quan trọng và cần được thực hiện đồng bộ từ nhà trường, gia đình và bản thân học sinh. Cải thiện điều kiện ánh sáng trong lớp học và tại nhà, đảm bảo bàn ghế đúng kích thước và phù hợp với lứa tuổi của học sinh, khuyến khích tư thế ngồi học đúng cách là những biện pháp cơ bản. Bên cạnh đó, giáo dục về sức khỏe mắt, hướng dẫn cách sử dụng thiết bị điện tử hợp lý, khuyến khích các hoạt động ngoài trời cũng đóng vai trò quan trọng. Việc kiểm tra mắt định kỳ giúp phát hiện sớm và điều trị kịp thời các vấn đề về thị lực.

4.1. Cải Thiện Điều Kiện Học Tập Và Sinh Hoạt

Điều kiện học tập và sinh hoạt đóng vai trò quan trọng trong việc phòng ngừa TKX. Đảm bảo đủ ánh sáng, kích thước bàn ghế phù hợp, tư thế ngồi đúng cách giúp giảm căng thẳng cho mắt. Bên cạnh đó, cần hạn chế thời gian xem tivi, sử dụng điện thoại, máy tính bảng. Thời gian học tập và giải trí nên được phân bổ hợp lý để mắt có thời gian nghỉ ngơi.

4.2. Giáo Dục Về Sức Khỏe Mắt Và Thói Quen Tốt

Giáo dục về sức khỏe mắt cần được lồng ghép vào chương trình học và các hoạt động ngoại khóa. Học sinh cần được trang bị kiến thức về nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng ngừa TKX. Khuyến khích các em hình thành thói quen tốt như đọc sách ở khoảng cách phù hợp, thường xuyên cho mắt nghỉ ngơi, và tham gia các hoạt động ngoài trời.

4.3 Tầm Soát Thị Lực Định Kỳ Phát Hiện Và Điều Trị Sớm

Tầm soát thị lực định kỳ là biện pháp quan trọng để phát hiện sớm các vấn đề về thị lực. Nhà trường nên tổ chức các đợt khám mắt định kỳ cho học sinh. Khi phát hiện các dấu hiệu bất thường, học sinh cần được giới thiệu đến các cơ sở y tế chuyên khoa để được khám và điều trị kịp thời. Điều này giúp ngăn ngừa sự tiến triển của TKX và bảo vệ thị lực của trẻ.

V. Nghiên Cứu Tật Khúc Xạ Tại Trà Ôn Kết Quả Giải Pháp Thiết Thực

Nghiên cứu "Thực trạng và một số yếu tố liên quan đến tật khúc xạ ở học sinh lớp 4 – 5, trường Tiểu học thị trấn Trà Ôn, huyện Trà Ôn, tỉnh Vĩnh Long năm 2022" đã được thực hiện để đánh giá thực trạng TKX và xác định các yếu tố liên quan. Kết quả nghiên cứu cho thấy tỷ lệ TKX chung tại trường là khá cao, trong đó chủ yếu là cận thị. Các yếu tố liên quan bao gồm tiền sử gia đình, thói quen học tập, và sử dụng thiết bị điện tử. Dựa trên kết quả này, các giải pháp can thiệp cần tập trung vào cải thiện điều kiện học tập, giáo dục về sức khỏe mắt, và kiểm soát việc sử dụng thiết bị điện tử.

5.1. Tóm Tắt Kết Quả Nghiên Cứu Về Tình Hình Tật Khúc Xạ

Nghiên cứu cho thấy tỷ lệ hiện mắc tật khúc xạ chung tại trường Tiểu học thị trấn Trà Ôn là khá cao (19,3%), trong đó tỷ lệ học sinh mắc cận thị là 18,9%, tỷ lệ có mắc loạn thị là 7,3% và có mắc viễn thị là 0,2%. Đáng chú ý, trong số những học sinh có tật khúc xạ, tỷ lệ mới phát hiện là 66,3%. Các yếu tố như lớp (tuổi) lớn hơn, tiền sử gia đình mắc cận thị, thói quen học tập không đúng cách và sử dụng thiết bị điện tử quá nhiều có liên quan đến tỷ lệ mắc tật khúc xạ.

5.2. Đề Xuất Các Giải Pháp Can Thiệp Dựa Trên Kết Quả Nghiên Cứu

Dựa trên kết quả nghiên cứu, nhà trường cần cải thiện điều kiện vệ sinh học đường, duy trì hoạt động khám sức khỏe định kỳ cho học sinh. Giáo viên nên tích cực tuyên truyền, giáo dục về tật khúc xạ và các biện pháp phòng tránh. Phụ huynh cần quan tâm hơn đến việc học tập của con cái, hướng dẫn tư thế học tập đúng, có quy định về thời gian sử dụng thiết bị điện tử, khuyến khích các hoạt động ngoài trời. Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường và gia đình để thay đổi hành vi học sinh một cách hiệu quả.

VI. Tương Lai Của Việc Phòng Chống Tật Khúc Xạ Cho Trẻ Em

Việc phòng chống tật khúc xạ ở trẻ em đòi hỏi sự chung tay của toàn xã hội. Cần có những chính sách hỗ trợ từ nhà nước, sự tham gia của các tổ chức y tế, giáo dục, và sự quan tâm của gia đình. Ứng dụng công nghệ trong tầm soát và điều trị tật khúc xạ sẽ là một xu hướng tất yếu. Nghiên cứu và phát triển các phương pháp điều trị mới, ít xâm lấn hơn sẽ giúp cải thiện chất lượng cuộc sống cho trẻ em mắc tật khúc xạ. Tương lai của việc phòng chống tật khúc xạ phụ thuộc vào sự đầu tư và nỗ lực của chúng ta ngày hôm nay.

6.1. Vai Trò Của Công Nghệ Trong Tầm Soát Và Điều Trị

Công nghệ đóng vai trò ngày càng quan trọng trong việc tầm soát và điều trị tật khúc xạ. Các thiết bị đo thị lực hiện đại giúp phát hiện sớm các vấn đề về thị lực một cách chính xác. Các phần mềm hỗ trợ luyện tập thị giác giúp cải thiện thị lực cho trẻ. Ứng dụng công nghệ thực tế ảo (VR) và thực tế tăng cường (AR) có tiềm năng lớn trong việc điều trị tật khúc xạ và các bệnh lý về mắt.

6.2. Chính Sách Và Sự Chung Tay Của Cộng Đồng

Việc phòng chống tật khúc xạ cần được xem là một vấn đề ưu tiên của quốc gia. Nhà nước cần có những chính sách hỗ trợ về tài chính và nguồn lực để triển khai các chương trình tầm soát và điều trị tật khúc xạ. Các tổ chức y tế, giáo dục cần phối hợp chặt chẽ để nâng cao nhận thức về sức khỏe mắt cho cộng đồng. Sự chung tay của gia đình, nhà trường và xã hội là yếu tố then chốt để đạt được hiệu quả cao trong việc phòng chống tật khúc xạ.

Tổng quan nghiên cứu

Tật khúc xạ, bao gồm cận thị, viễn thị và loạn thị, là nguyên nhân chính gây giảm thị lực ở trẻ em, ảnh hưởng trực tiếp đến học tập và sinh hoạt hàng ngày. Trên thế giới, theo báo cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) năm 2019, có khoảng 2,2 tỷ người gặp vấn đề về thị lực, trong đó ít nhất 20 triệu học sinh mắc tật khúc xạ học đường. Tại Việt Nam, tỷ lệ mắc tật khúc xạ học đường đang gia tăng nhanh chóng, đặc biệt ở lứa tuổi tiểu học. Nghiên cứu được thực hiện tại Trường Tiểu học thị trấn Trà Ôn, huyện Trà Ôn, tỉnh Vĩnh Long trong năm 2022 nhằm mô tả thực trạng tật khúc xạ ở học sinh lớp 4 và 5, đồng thời xác định các yếu tố liên quan đến tật cận thị học đường.

Nghiên cứu khảo sát toàn bộ 507 học sinh lớp 4 và 5, chiếm gần 100% tổng số học sinh hai khối lớp này tại trường, trong khoảng thời gian từ tháng 10/2021 đến tháng 10/2022. Mục tiêu chính là đánh giá tỷ lệ mắc tật khúc xạ và các yếu tố cá nhân, thói quen sinh hoạt, điều kiện vệ sinh học đường ảnh hưởng đến tình trạng này. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc xây dựng các biện pháp phòng chống tật khúc xạ, nâng cao chất lượng học tập và sức khỏe thị lực cho học sinh tại địa phương, đồng thời góp phần vào công tác y tế công cộng trong lĩnh vực chăm sóc mắt học đường.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên ba nhóm yếu tố chính ảnh hưởng đến tật khúc xạ học đường: yếu tố cá nhân, thói quen sinh hoạt và học tập, cùng điều kiện vệ sinh học đường. Khung lý thuyết được xây dựng dựa trên các nghiên cứu trước đây và y văn chuyên ngành về tật khúc xạ, bao gồm:

• Khái niệm tật khúc xạ: Bao gồm cận thị (độ cầu tương đương ≤ -0,5D), viễn thị (≥ +0,5D) và loạn thị (độ trụ ≥ 0,75D). Phân loại mức độ cận thị nhẹ, trung bình và nặng dựa trên độ diop.
• Mô hình nguyên nhân đa yếu tố: Tật khúc xạ chịu ảnh hưởng bởi yếu tố di truyền, môi trường học tập (ánh sáng, kích thước bàn ghế, tư thế học), thói quen sử dụng thiết bị điện tử, thời gian học tập và hoạt động ngoài trời.
• Khái niệm vệ sinh học đường: Tiêu chuẩn chiếu sáng ≥ 300 lux, hiệu số bàn ghế trong khoảng 20-25 cm, diện tích phòng học tối thiểu 1,1 m²/học sinh, khoảng cách bàn – bảng đạt chuẩn.

Phương pháp nghiên cứu

• Thiết kế nghiên cứu: Nghiên cứu cắt ngang, khảo sát toàn bộ 507 học sinh lớp 4 và 5 tại Trường Tiểu học thị trấn Trà Ôn.
• Nguồn dữ liệu: Thu thập thông tin qua bộ câu hỏi tự soạn gồm 3 phần: thông tin cá nhân, kiến thức về cận thị, hành vi sức khỏe liên quan; khám mắt bởi bác sĩ chuyên khoa; đánh giá điều kiện vệ sinh học đường qua đo đạc thực tế.
• Phương pháp chọn mẫu: Toàn bộ học sinh lớp 4 và 5 được chọn nhằm đảm bảo tính đại diện và độ tin cậy cao.
• Phương pháp phân tích: Sử dụng phần mềm SPSS 20 để phân tích mô tả tần số, tỷ lệ phần trăm và kiểm định Khi bình phương (χ²) để xác định mối liên quan giữa các yếu tố với tật khúc xạ, mức ý nghĩa p<0,05.
• Timeline nghiên cứu: Thu thập số liệu từ tháng 4 đến tháng 5 năm 2022, tổng thời gian nghiên cứu từ tháng 10/2021 đến tháng 10/2022.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Tỷ lệ mắc tật khúc xạ: Tỷ lệ hiện mắc tật khúc xạ chung là 19,3%, trong đó cận thị chiếm 18,9%, loạn thị 7,3% và viễn thị 0,2%. Tỷ lệ tật khúc xạ mới phát hiện chiếm 66,3%, cho thấy nhiều học sinh chưa được phát hiện và can thiệp kịp thời.

2. Phân bố theo giới tính và dân tộc: Tỷ lệ mắc tật khúc xạ ở nữ là 20,2%, cao hơn nam (18,5%). Dân tộc Hoa có tỷ lệ mắc cao nhất với 46,2%, trong khi dân tộc Khmer thấp nhất với 16,7%.

3. Các yếu tố liên quan đến tật cận thị:

   • Học sinh lớp 5 có nguy cơ mắc cao hơn lớp 4 (OR=1,72).
   • Tiền sử gia đình mắc cận thị làm tăng nguy cơ gấp 5,09 lần.
   • Học thêm/học bài tại nhà liên tục trên 1 giờ (OR=2,83).
   • Vị trí và tư thế học bài tại nhà không đúng lần lượt tăng nguy cơ 3,96 và 2,23 lần.
   • Thói quen xem tivi thường xuyên (OR=3,71) và xem liên tục trên 1 giờ (OR=7,75).
   • Sử dụng điện thoại/máy tính bảng thường xuyên (OR=6,22) và liên tục trên 1 giờ (OR=15,61).
   • Sử dụng máy vi tính thường xuyên (OR=7,62) và liên tục trên 1 giờ (OR=14,49).
   • Ít tham gia hoạt động thể thao, ngoài trời làm tăng nguy cơ 3,76 lần.

4. Điều kiện vệ sinh học đường: Nhiều phòng học chưa đạt tiêu chuẩn chiếu sáng ≥ 300 lux, bàn ghế không phù hợp với chiều cao học sinh, ảnh hưởng đến thị lực và tư thế học tập.

Thảo luận kết quả

Tỷ lệ tật khúc xạ 19,3% tại Trường Tiểu học thị trấn Trà Ôn tương đồng với các nghiên cứu trong nước và khu vực, phản ánh xu hướng gia tăng tật khúc xạ học đường. Tỷ lệ tật khúc xạ mới phát hiện cao cho thấy sự cần thiết của các chương trình khám sàng lọc định kỳ. Yếu tố di truyền đóng vai trò quan trọng, phù hợp với các nghiên cứu quốc tế cho thấy nguy cơ tăng gấp nhiều lần khi có tiền sử gia đình mắc cận thị.

Thói quen học tập và giải trí với thiết bị điện tử kéo dài là nguyên nhân chủ yếu làm tăng tỷ lệ mắc tật cận thị, phù hợp với các báo cáo về tác động của ánh sáng xanh và điều tiết mắt liên tục. Việc học thêm quá giờ và tư thế học không đúng làm tăng áp lực lên mắt, dẫn đến phát triển cận thị. Thiếu hoạt động ngoài trời làm giảm cơ chế bảo vệ mắt qua giải phóng dopamine võng mạc, làm tăng nguy cơ cận thị.

Điều kiện vệ sinh học đường chưa đạt chuẩn như chiếu sáng kém, bàn ghế không phù hợp cũng góp phần làm tăng tỷ lệ mắc tật khúc xạ. Kết quả này đồng nhất với các nghiên cứu trước đây về ảnh hưởng của môi trường học tập đến sức khỏe thị lực học sinh. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ phân bố tỷ lệ tật khúc xạ theo giới tính, dân tộc và bảng phân tích mối liên quan các yếu tố nguy cơ với tật cận thị.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Cải thiện điều kiện vệ sinh học đường: Nhà trường cần nâng cấp hệ thống chiếu sáng đạt chuẩn ≥ 300 lux, điều chỉnh kích thước bàn ghế phù hợp với chiều cao học sinh, đảm bảo khoảng cách bàn – bảng hợp lý. Thời gian thực hiện: trong vòng 6 tháng. Chủ thể thực hiện: Ban Giám hiệu trường phối hợp với ngành y tế địa phương.

2. Tổ chức khám sàng lọc thị lực định kỳ: Duy trì hoạt động khám mắt cho học sinh ít nhất 1 lần/năm để phát hiện sớm và can thiệp kịp thời tật khúc xạ. Chủ thể thực hiện: Trung tâm Y tế huyện phối hợp với trường học.

3. Tuyên truyền, giáo dục kiến thức phòng chống tật cận thị: Giáo viên chủ nhiệm cần tích cực truyền đạt kiến thức về tật cận thị, thói quen học tập đúng tư thế, hạn chế thời gian sử dụng thiết bị điện tử. Thời gian: liên tục trong năm học. Chủ thể thực hiện: Giáo viên và cán bộ y tế trường học.

4. Khuyến khích hoạt động thể thao và ngoài trời: Phối hợp với phụ huynh để tạo điều kiện cho học sinh tham gia các hoạt động ngoài trời ít nhất 1-2 giờ/ngày nhằm giảm nguy cơ mắc tật cận thị. Chủ thể thực hiện: Phụ huynh, nhà trường và cộng đồng.

5. Quản lý thời gian học tập và giải trí tại nhà: Phụ huynh cần giám sát và giới hạn thời gian học thêm, xem tivi, sử dụng điện thoại, máy tính bảng không quá 1 giờ liên tục, đồng thời hướng dẫn tư thế học tập đúng. Thời gian thực hiện: ngay lập tức và duy trì lâu dài.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Nhà quản lý giáo dục và y tế trường học: Sử dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng chính sách, chương trình chăm sóc sức khỏe học đường, cải thiện môi trường học tập và phòng chống tật khúc xạ.

2. Giáo viên và cán bộ y tế trường học: Áp dụng kiến thức về các yếu tố nguy cơ và biện pháp phòng tránh tật khúc xạ trong giảng dạy và tư vấn học sinh, phụ huynh.

3. Phụ huynh học sinh: Nắm bắt thông tin về nguyên nhân và cách phòng tránh tật khúc xạ, từ đó điều chỉnh thói quen học tập, sinh hoạt và quản lý thời gian sử dụng thiết bị điện tử cho con em.

4. Nghiên cứu viên và sinh viên ngành y tế công cộng, nhãn khoa: Tham khảo phương pháp nghiên cứu, kết quả và phân tích để phát triển các nghiên cứu tiếp theo về sức khỏe thị lực học đường.

Câu hỏi thường gặp

1. Tật khúc xạ là gì và có những loại nào?
   Tật khúc xạ là tình trạng mắt không thể hội tụ ánh sáng đúng trên võng mạc, gây giảm thị lực. Bao gồm cận thị, viễn thị và loạn thị. Ví dụ, cận thị là khi hình ảnh hội tụ trước võng mạc, làm mờ vật ở xa.

2. Tại sao tỷ lệ tật khúc xạ ở học sinh ngày càng tăng?
   Nguyên nhân chính là do thói quen học tập kéo dài, sử dụng thiết bị điện tử nhiều giờ liên tục, tư thế học không đúng và thiếu hoạt động ngoài trời. Đại dịch COVID-19 cũng làm tăng thời gian học trực tuyến, giảm thời gian ra ngoài.

3. Yếu tố nào ảnh hưởng nhiều nhất đến nguy cơ mắc cận thị?
   Tiền sử gia đình mắc cận thị làm tăng nguy cơ gấp hơn 5 lần. Ngoài ra, thời gian sử dụng điện thoại, máy tính bảng liên tục trên 1 giờ cũng làm tăng nguy cơ lên hơn 15 lần.

4. Làm thế nào để phòng tránh tật khúc xạ cho học sinh?
   Cần duy trì tư thế học đúng, hạn chế thời gian sử dụng thiết bị điện tử, tăng cường hoạt động ngoài trời, đảm bảo điều kiện học tập đủ ánh sáng và kích thước bàn ghế phù hợp.

5. Tại sao điều kiện vệ sinh học đường lại quan trọng?
   Ánh sáng không đủ và bàn ghế không phù hợp gây mỏi mắt, tư thế học không đúng, làm tăng áp lực điều tiết mắt, từ đó làm tăng nguy cơ mắc tật khúc xạ. Ví dụ, phòng học thiếu sáng dưới 300 lux làm mắt phải điều tiết nhiều hơn.

Kết luận

• Tỷ lệ hiện mắc tật khúc xạ ở học sinh lớp 4 và 5 Trường Tiểu học thị trấn Trà Ôn là 19,3%, trong đó cận thị chiếm tỷ lệ cao nhất (18,9%).
• Các yếu tố cá nhân (tuổi, tiền sử gia đình), thói quen học tập và sinh hoạt (học thêm lâu, tư thế học không đúng, sử dụng thiết bị điện tử nhiều) có liên quan chặt chẽ đến tật cận thị.
• Điều kiện vệ sinh học đường chưa đạt chuẩn góp phần làm tăng nguy cơ mắc tật khúc xạ.
• Cần phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường và gia đình trong việc cải thiện điều kiện học tập, giáo dục kiến thức và thay đổi hành vi học sinh.
• Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp cải thiện môi trường học tập, tổ chức khám sàng lọc định kỳ và tăng cường tuyên truyền phòng chống tật khúc xạ.

Hành động ngay hôm nay để bảo vệ thị lực cho thế hệ tương lai!