Nghiên Cứu Đặc Điểm Lâm Sàng và Phương Pháp Điều Trị Glôcôm Góc Mờ Tại Bệnh Viện Mắt Hà Đông

• Tác giả: Nguyễn Lương Ngọc Anh
• Người hướng dẫn: PGS. Phạm Trọng Văn
• Trường học: Trường Đại Học Y Hà Nội
• Chuyên ngành: Nhãn khoa
• Đề tài: Nghiên Cứu Đặc Điểm Lâm Sàng và Phương Pháp Điều Trị Glôcôm Góc Mờ Tại Bệnh Viện Mắt Hà Đông
• Loại tài liệu: Luận văn chuyên khoa
• Năm xuất bản: 2022
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CẢM ƠN
• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN
• 1.1. Sơ lược giải phẫu vùng bè và lưu thông thủy dịch
• 1.2. Sơ lược giải phẫu vùng bè
• 1.3. Sản xuất và lưu thông thủy dịch
• 1.4. Đặc điểm lâm sàng bệnh lý glôcôm góc mở
• 1.5. Cơ chế bệnh sinh
• 1.6. Các yếu tố nguy cơ
• 1.7. Đặc điểm lâm sàng bệnh nhân glôcôm góc mở
• 1.8. Các phương pháp điều trị glôcôm góc mở
• 1.9. Điều trị glôcôm góc mở bằng thuốc hạ nhãn áp
• 1.10. Điều trị glôcôm góc mở bằng laser
• 1.11. Điều trị glôcôm góc mở bằng phẫu thuật
• 1.12. Tình hình điều trị Glôcôm góc mở trên thế giới và tại Việt Nam
• 1.12.1. Trên thế giới
• 1.12.2. Tại Việt Nam
• 1.12.3. Tại Bệnh viện Mắt Hà Đông
• 2. CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Đối tượng nghiên cứu
• 2.2. Tiêu chuẩn lựa chọn
• 2.3. Tiêu chuẩn loại trừ
• 2.4. Phương pháp nghiên cứu
• 2.5. Thiết kế nghiên cứu
• 2.6. Cỡ mẫu nghiên cứu
• 2.7. Phương tiện nghiên cứu
• 2.8. Quy trình nghiên cứu
• 2.9. Các chỉ số nghiên cứu
• 2.10. Phân tích số liệu
• 2.11. Đạo đức nghiên cứu
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 3.1. Đặc điểm lâm sàng bệnh glôcôm góc mở
• 3.2. Đặc điểm chung
• 3.3. Đặc điểm lâm sàng
• 3.4. Tình hình điều trị
• 3.5. Tình hình điều trị trước khi vào viện
• 3.6. Tình hình điều trị hiện tại
• 3.7. Một số yếu tố liên quan đến phương pháp điều trị hiện tại
• 4. CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN
• 4.1. Nhận xét về đặc điểm lâm sàng của nhóm nghiên cứu
• 4.2. Đặc điểm dịch tễ
• 4.3. Đặc điểm lâm sàng bệnh lý glôcôm góc mở
• 4.4. Tình hình điều trị glôcôm góc mở
• 4.5. Tình hình điều trị trước khi vào viện
• 4.6. Tình hình điều trị hiện tại
• 4.7. Một số yếu tố liên quan đến phương pháp điều trị
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC

I. Tổng Quan Glôcôm Góc Mờ Định Nghĩa và Tầm Quan Trọng

Bài viết này cung cấp một cái nhìn tổng quan về glôcôm góc mờ, một bệnh lý nguy hiểm đe dọa thị lực. Glôcôm góc mờ là một hình thái của bệnh glôcôm, diễn biến âm thầm và thường không có triệu chứng rõ ràng. Bệnh nhân thường đến khám ở giai đoạn muộn, khi tổn thương thị giác đã nặng nề. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) ước tính đến năm 2040 sẽ có khoảng 111.8 triệu người mắc bệnh glôcôm trên toàn cầu. Tại Việt Nam, theo điều tra RAAB năm 2015, tỷ lệ mù hai mắt do glôcôm ở người trên 50 tuổi chiếm 4% trong các bệnh gây mù. Việc phát hiện sớm và điều trị kịp thời glôcôm góc mờ là yếu tố then chốt để ngăn ngừa mù lòa. Bài viết này tập trung vào nghiên cứu tại Bệnh viện Mắt Hà Đông trong giai đoạn 2017-2021, nhằm làm rõ các đặc điểm lâm sàng và hiệu quả của các phương pháp điều trị glôcôm góc mờ.

1.1. Giải phẫu vùng bè và lưu thông thủy dịch

Vùng bè đóng vai trò quan trọng trong việc điều hòa và lưu thông thủy dịch, bao gồm bè màng bồ đào, bè củng giác mạc và lớp bè cạnh thành. Bè củng giác mạc là một dài hình lăng trụ tam giác, có vai trò chủ yếu trong điều hòa và lưu thông thủy dịch. Thủy dịch được tạo ra liên tục bởi các nếp thể mi và lưu thông từ hậu phòng ra tiền phòng qua lỗ đồng tử, sau đó thoát ra ngoài nhãn cầu qua hai con đường chính: qua hệ thống bè củng giác mạc rồi qua ống Schlemm và qua đường màng bồ đào củng mạc.

1.2. Cơ chế bệnh sinh của Glôcôm góc mờ nguyên phát

Cơ chế bệnh sinh của glôcôm góc mờ nguyên phát vẫn chưa hoàn toàn được làm sáng tỏ. Hiện có hai giả thuyết chính: giả thuyết về tăng áp lực nội nhãn gây nghẽn sự lưu thông trong các sợi trục của tế bào hạch, và giả thuyết tuần hoàn liên quan đến rối loạn vận mạch gây thiếu máu đầu dây thần kinh thị giác. Các giả thuyết về dị ứng-miễn dịch cũng được đề cập, khi ghi nhận sự hiện diện của các kháng thể với nồng độ cao ở bệnh nhân glôcôm. Một số nghiên cứu ghi nhận một tỷ lệ bệnh nhân glôcôm có nhãn áp bình thường nhưng có bệnh lý miễn dịch.

1.3. Yếu tố nguy cơ chính gây Glôcôm góc mờ

Nhiều yếu tố nguy cơ có thể dẫn đến glôcôm góc mờ, bao gồm nhãn áp cao, tuổi tác, tiền sử gia đình mắc bệnh, sắc tộc, độ dày trung tâm giác mạc (CCT), và cận thị. Các nghiên cứu đã chứng minh rằng tỷ lệ mắc glôcôm góc mờ tăng lên khi nhãn áp tăng cao. Tuổi cao cũng là một yếu tố nguy cơ quan trọng. Tiền sử gia đình mắc bệnh glôcôm cho thấy yếu tố di truyền đóng vai trò quan trọng. Những người có CCT mỏng hơn có nguy cơ mắc glôcôm cao hơn. Cận thị cũng làm tăng nguy cơ mắc bệnh do liên quan đến cấu trúc nhãn cầu.

II. Cách Phát Hiện Sớm Glôcôm Góc Mờ Các Dấu Hiệu Lâm Sàng

Việc nhận biết các dấu hiệu lâm sàng của glôcôm góc mờ là rất quan trọng để phát hiện sớm và điều trị kịp thời. Bệnh thường diễn biến âm thầm và không có triệu chứng rõ ràng, khiến bệnh nhân thường đến khám khi bệnh đã ở giai đoạn muộn. Ba dấu hiệu chính bao gồm tăng nhãn áp, tổn hại thần kinh thị giác và tổn thương thị trường. Nhãn áp bình thường tại Việt Nam nằm trong khoảng 19 +/- 4.5 mmHg. Tổn thương thần kinh thị giác có thể biểu hiện qua lớn hõm viền thị thần kinh, khuyết viền thị thần kinh, lõm gai rộng ra đồng tâm, xuất huyết đĩa thị, và teo quanh đĩa thị. Tổn thương thị trường có thể biểu hiện dưới dạng thu hẹp thị trường hoặc mất thị lực.

2.1. Đánh giá nhãn áp IOP trong chẩn đoán Glôcôm

Nhãn áp là một chỉ số sinh học quan trọng, phản ánh sự cân bằng giữa sản xuất và lưu thông thủy dịch. Ở Việt Nam, nhãn áp bình thường nằm trong khoảng 19 +/- 4.5 mmHg (kể Maclakov). Tuy nhiên, cần lưu ý rằng một số bệnh nhân có nhãn áp bình thường vẫn có thể mắc glôcôm. Sự dao động nhãn áp trong ngày cũng là một yếu tố cần xem xét. Dao động lớn có thể làm tăng nguy cơ tiến triển bệnh. Các bác sĩ thường sử dụng các phương pháp đo nhãn áp khác nhau để có đánh giá chính xác nhất.

2.2. Phân tích tổn thương thần kinh thị giác bằng OCT

Tổn thương thần kinh thị giác là một dấu hiệu đặc trưng của glôcôm. Các tổn thương này có thể biểu hiện dưới nhiều hình thức khác nhau, bao gồm: lớn hõm viền thị thần kinh, khuyết viền thị thần kinh, lõm gai rộng ra đồng tâm, xuất huyết đĩa thị và teo quanh đĩa thị. OCT (Optical Coherence Tomography) là một công cụ chẩn đoán hình ảnh tiên tiến, cho phép đánh giá chi tiết cấu trúc của thần kinh thị giác và lớp sợi thần kinh võng mạc. OCT giúp phát hiện sớm các tổn thương nhỏ, ngay cả trước khi có các thay đổi trên thị trường.

2.3. Đo thị trường kế Humphrey Phát hiện tổn thương thị trường

Thị trường là khoảng không gian mà mắt có thể quan sát được khi nhìn vào một điểm cố định. Đo thị trường giúp đánh giá chức năng của võng mạc, thần kinh thị giác và đường dẫn truyền thị giác. Trong glôcôm, tổn thương thị trường có thể biểu hiện dưới dạng thu hẹp thị trường, mất thị lực ở các vùng ngoại vi hoặc tạo thành các ám điểm. Thị trường kế Humphrey là một phương pháp đo thị trường tiêu chuẩn, cho phép phát hiện và định lượng các tổn thương thị trường do glôcôm gây ra.

III. Phương Pháp Điều Trị Glôcôm Góc Mờ Tổng Quan và Hiệu Quả

Mục tiêu chính của điều trị glôcôm là hạ nhãn áp xuống mức an toàn để ngăn ngừa tổn thương thần kinh thị giác tiến triển. Có ba phương pháp chính để điều trị glôcôm góc mờ: sử dụng thuốc hạ nhãn áp, laser, và phẫu thuật. Thuốc hạ nhãn áp thường là lựa chọn đầu tay, tiếp theo là laser và cuối cùng là phẫu thuật. Đôi khi, cần kết hợp các phương pháp này để đạt hiệu quả tốt nhất. Các phương pháp phẫu thuật ít xâm lấn (MIGS) đang ngày càng được ưa chuộng do tính an toàn và hiệu quả.

3.1. Thuốc nhỏ mắt điều trị Glôcôm Các loại và lưu ý

Thuốc nhỏ mắt hạ nhãn áp là phương pháp điều trị phổ biến nhất cho glôcôm. Có nhiều loại thuốc nhỏ mắt khác nhau, bao gồm: prostaglandin analogs, beta-blockers, alpha-adrenergic agonists, và carbonic anhydrase inhibitors. Mỗi loại thuốc có cơ chế tác dụng và tác dụng phụ khác nhau. Bệnh nhân cần tuân thủ chặt chẽ hướng dẫn của bác sĩ và sử dụng thuốc đúng cách để đạt hiệu quả tốt nhất. Cần lưu ý đến các tác dụng phụ và thông báo cho bác sĩ nếu gặp bất kỳ vấn đề nào.

3.2. Điều trị Glôcôm bằng Laser SLT và LASER Iridotomy

Điều trị glôcôm bằng laser có thể bao gồm tạo hình vùng bè bằng laser (SLT) và laser iridotomy. SLT (Selective Laser Trabeculoplasty) là một phương pháp sử dụng laser để kích thích các tế bào ở vùng bè, giúp cải thiện lưu thông thủy dịch và hạ nhãn áp. LASER iridotomy được sử dụng trong điều trị glôcôm góc đóng để tạo một lỗ thông ở mống mắt, giúp cân bằng áp lực giữa tiền phòng và hậu phòng. Laser có thể là một lựa chọn hiệu quả cho một số bệnh nhân, nhưng cần được thực hiện bởi các bác sĩ có kinh nghiệm.

3.3. Phẫu thuật Glôcôm Cắt bè củng mạc và các phương pháp khác

Phẫu thuật glôcôm là một lựa chọn khi thuốc và laser không đủ để kiểm soát nhãn áp. Phẫu thuật cắt bè củng mạc là một phương pháp truyền thống, tạo ra một đường thoát mới cho thủy dịch. Các phương pháp phẫu thuật ít xâm lấn (MIGS) đang ngày càng được sử dụng rộng rãi do tính an toàn và thời gian phục hồi nhanh hơn. Các phương pháp MIGS bao gồm iStent, Kahook Dual Blade, và gonioscopy-assisted transluminal trabeculotomy (GATT).

IV. Nghiên Cứu tại Bệnh Viện Mắt Hà Đông 2017 2021 Kết Quả Lâm Sàng

Nghiên cứu tại Bệnh viện Mắt Hà Đông trong giai đoạn 2017-2021 đã thu thập dữ liệu về các đặc điểm lâm sàng và phương pháp điều trị glôcôm góc mờ. Nghiên cứu này nhằm mục đích mô tả đặc điểm của bệnh nhân glôcôm góc mờ được điều trị tại bệnh viện, đánh giá hiệu quả của các phương pháp điều trị khác nhau, và xác định các yếu tố liên quan đến kết quả điều trị. Kết quả nghiên cứu cung cấp thông tin quan trọng để cải thiện chất lượng điều trị glôcôm góc mờ tại Bệnh viện Mắt Hà Đông.

4.1. Đặc điểm dịch tễ học của bệnh nhân Glôcôm

Nghiên cứu tại Bệnh viện Mắt Hà Đông đã ghi nhận các đặc điểm dịch tễ học của bệnh nhân glôcôm góc mờ, bao gồm độ tuổi, giới tính, nghề nghiệp, và tiền sử gia đình. Phân tích các yếu tố này giúp xác định các nhóm đối tượng có nguy cơ cao mắc bệnh, từ đó có các biện pháp sàng lọc và phòng ngừa hiệu quả.

4.2. Tình hình điều trị Glôcôm góc mờ trước khi nhập viện

Nghiên cứu cũng xem xét tình hình điều trị glôcôm góc mờ trước khi bệnh nhân nhập viện. Nhiều bệnh nhân đã được chẩn đoán muộn và chưa được điều trị hoặc điều trị không đầy đủ. Điều này cho thấy cần tăng cường nhận thức của cộng đồng và cải thiện khả năng tiếp cận dịch vụ chăm sóc mắt.

4.3. Các phương pháp điều trị chính được áp dụng tại Bệnh viện

Nghiên cứu đánh giá các phương pháp điều trị chính được áp dụng tại Bệnh viện Mắt Hà Đông, bao gồm thuốc nhỏ mắt hạ nhãn áp, laser, và phẫu thuật. Hiệu quả của từng phương pháp được đánh giá dựa trên mức độ hạ nhãn áp, sự ổn định của thị trường, và các biến chứng có thể xảy ra.

V. Yếu Tố Liên Quan đến Phương Pháp Điều Trị và Kết Quả Glôcôm

Nghiên cứu tại Bệnh viện Mắt Hà Đông đã xác định một số yếu tố liên quan đến phương pháp điều trị và kết quả điều trị glôcôm góc mờ. Các yếu tố này bao gồm tuổi tác, mức nhãn áp ban đầu, giai đoạn bệnh, và các bệnh lý đi kèm. Việc hiểu rõ các yếu tố này giúp bác sĩ đưa ra quyết định điều trị phù hợp và cá nhân hóa cho từng bệnh nhân.

5.1. Mối liên quan giữa tuổi tác và phương pháp điều trị

Tuổi tác có thể ảnh hưởng đến lựa chọn phương pháp điều trị glôcôm góc mờ. Ở bệnh nhân lớn tuổi, các bác sĩ có thể ưu tiên sử dụng thuốc nhỏ mắt hoặc laser do tính an toàn và ít xâm lấn hơn. Phẫu thuật có thể được cân nhắc ở bệnh nhân trẻ tuổi hơn, khi có khả năng đáp ứng tốt hơn và ít nguy cơ biến chứng hơn.

5.2. Ảnh hưởng của nhãn áp ban đầu đến kết quả điều trị

Mức nhãn áp ban đầu cũng là một yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến kết quả điều trị glôcôm góc mờ. Bệnh nhân có nhãn áp quá cao có thể cần phải sử dụng kết hợp nhiều loại thuốc hoặc phẫu thuật để đạt được mục tiêu hạ nhãn áp.

5.3. Giai đoạn bệnh Glôcôm và lựa chọn phương pháp can thiệp

Giai đoạn bệnh glôcôm cũng ảnh hưởng đến lựa chọn phương pháp điều trị. Ở giai đoạn sớm, thuốc nhỏ mắt có thể đủ để kiểm soát bệnh. Ở giai đoạn tiến triển, có thể cần phải sử dụng laser hoặc phẫu thuật để ngăn ngừa mất thị lực thêm.

VI. Kết Luận và Hướng Nghiên Cứu Tiếp Theo về Glôcôm Góc Mờ

Nghiên cứu tại Bệnh viện Mắt Hà Đông (2017-2021) đã cung cấp những thông tin quan trọng về đặc điểm lâm sàng và phương pháp điều trị glôcôm góc mờ tại Việt Nam. Kết quả nghiên cứu này có thể được sử dụng để cải thiện chất lượng chăm sóc bệnh nhân glôcôm và đưa ra các khuyến cáo về phòng ngừa và phát hiện sớm bệnh. Các nghiên cứu tiếp theo nên tập trung vào đánh giá hiệu quả lâu dài của các phương pháp điều trị khác nhau và tìm kiếm các phương pháp điều trị mới, hiệu quả hơn.

6.1. Tóm tắt các phát hiện chính về điều trị Glôcôm tại Hà Đông

Nghiên cứu đã mô tả các đặc điểm của bệnh nhân glôcôm góc mờ, đánh giá hiệu quả của các phương pháp điều trị khác nhau, và xác định các yếu tố liên quan đến kết quả điều trị tại Bệnh viện Mắt Hà Đông trong giai đoạn 2017-2021.

6.2. Hướng nghiên cứu sâu hơn về các yếu tố nguy cơ và điều trị

Các nghiên cứu tiếp theo nên tập trung vào việc tìm hiểu sâu hơn về các yếu tố nguy cơ của glôcôm góc mờ và đánh giá hiệu quả lâu dài của các phương pháp điều trị khác nhau. Cần có thêm các nghiên cứu về các phương pháp điều trị mới, hiệu quả hơn và ít tác dụng phụ hơn.

6.3. Khuyến nghị cải thiện chẩn đoán và điều trị Glôcôm góc mờ

Cần tăng cường nhận thức của cộng đồng về glôcôm góc mờ và cải thiện khả năng tiếp cận dịch vụ chăm sóc mắt. Các bác sĩ nên sử dụng các công cụ chẩn đoán tiên tiến như OCT và thị trường kế Humphrey để phát hiện sớm các tổn thương do glôcôm gây ra. Cần cá nhân hóa phương pháp điều trị cho từng bệnh nhân dựa trên các đặc điểm lâm sàng và yếu tố nguy cơ.

Tổng quan nghiên cứu

Glôcôm góc mở là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây mù lòa trên thế giới và tại Việt Nam. Theo ước tính của Tổ chức Y tế Thế giới, đến năm 2040, có khoảng 111,8 triệu người mắc bệnh glôcôm. Tại Việt Nam, kết quả điều tra RAAB năm 2015 cho thấy tỷ lệ mù hai mắt do glôcôm ở người trên 50 tuổi chiếm 4% trong các nguyên nhân gây mù. Bệnh glôcôm góc mở diễn biến âm thầm, thường không có triệu chứng rõ ràng, dẫn đến việc bệnh nhân thường được phát hiện ở giai đoạn muộn, gây khó khăn trong điều trị và bảo tồn thị lực.

Nghiên cứu “Nhận xét đặc điểm lâm sàng và kết quả điều trị glôcôm góc mở tại Bệnh viện Mắt Hà Đông giai đoạn 2017-2021” được thực hiện nhằm mô tả đặc điểm bệnh nhân glôcôm góc mở và đánh giá tình hình điều trị tại bệnh viện trong 5 năm. Nghiên cứu tập trung vào các chỉ số lâm sàng như tuổi, giới tính, nhãn áp, tổn thương thị trường thị giác, cũng như các phương pháp điều trị được áp dụng. Phạm vi nghiên cứu bao gồm 476 bệnh nhân với 670 mắt được điều trị nội trú tại Bệnh viện Mắt Hà Đông từ năm 2017 đến 2021.

Ý nghĩa của nghiên cứu nằm ở việc cung cấp dữ liệu thực tiễn về đặc điểm bệnh và hiệu quả điều trị glôcôm góc mở tại một cơ sở y tế chuyên khoa, từ đó góp phần nâng cao chất lượng chăm sóc, phát hiện sớm và kiểm soát bệnh hiệu quả hơn, giảm thiểu tỷ lệ mù lòa do glôcôm tại Việt Nam.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình sau:

• Cơ chế bệnh sinh glôcôm góc mở nguyên phát: Bao gồm thuyết tăng nhãn áp do tắc nghẽn lưu thông thủy dịch tại vùng bè giác mạc và thuyết tuần hoàn thiếu máu dẫn đến tổn thương tế bào thần kinh thị giác.
• Mô hình đánh giá tổn thương thị trường thị giác: Sử dụng phân loại theo chỉ số Mean Deviation (MD) và Pattern Standard Deviation (PSD) trong thị trường Humphrey, phân chia giai đoạn tổn thương từ sơ phát đến cuối.
• Khái niệm về các phương pháp điều trị glôcôm: Thuốc hạ nhãn áp, laser tạo hình vùng bè (ALT, SLT), laser quang đông thể mi, phẫu thuật cắt bè giác mạc, phẫu thuật cắt cung mạc sâu, và phẫu thuật đặt van dẫn lưu tiền phòng.

Các khái niệm chính bao gồm: nhãn áp (intraocular pressure - IOP), tổn thương đĩa thị (cup/disc ratio - C/D), tổn thương thị trường thị giác, góc tiền phòng, và các giai đoạn tiến triển bệnh glôcôm.

Phương pháp nghiên cứu

• Thiết kế nghiên cứu: Nghiên cứu hồi cứu mô tả trên hồ sơ bệnh án.
• Đối tượng nghiên cứu: 476 bệnh nhân được chẩn đoán glôcôm góc mở nguyên phát và thứ phát, điều trị nội trú tại Bệnh viện Mắt Hà Đông trong giai đoạn 2017-2021, với tổng số 670 mắt.
• Tiêu chuẩn lựa chọn: Bệnh nhân có hồ sơ đầy đủ, chẩn đoán glôcôm góc mở dựa trên ít nhất 2 trong 3 tiêu chuẩn: góc tiền phòng mờ từ độ 2 trở lên, nhãn áp trên 24 mmHg, tổn thương đĩa thị hoặc tổn thương thị trường.
• Phương pháp chọn mẫu: Thuận tiện, lấy toàn bộ hồ sơ bệnh án phù hợp tiêu chuẩn trong khoảng thời gian nghiên cứu.
• Nguồn dữ liệu: Hồ sơ bệnh án, phiếu thu thập thông tin lâm sàng, kết quả đo nhãn áp, thị trường thị giác, hình ảnh đĩa thị, và các phương pháp điều trị áp dụng.
• Phân tích số liệu: Sử dụng phần mềm SPSS 20.0, phân tích thống kê mô tả (tỷ lệ %, trung bình, độ lệch chuẩn), kiểm định t và chi bình phương để so sánh sự khác biệt giữa các nhóm, với mức ý nghĩa thống kê p < 0,05.
• Timeline nghiên cứu: Thu thập dữ liệu từ tháng 1/2017 đến tháng 12/2021, xử lý và phân tích dữ liệu từ tháng 1/2022 đến tháng 8/2022.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Tỷ lệ bệnh nhân glôcôm góc mở tăng qua các năm: Năm 2017, tỷ lệ bệnh nhân là 15,8%, tăng lên 24,4% năm 2020, và giảm nhẹ còn 21,1% năm 2021 do ảnh hưởng của đại dịch Covid-19. Sự khác biệt này có ý nghĩa thống kê (p < 0,05).

2. Đặc điểm nhân khẩu học: Tuổi trung bình bệnh nhân là 49 tuổi, nhóm tuổi trên 60 chiếm 35,1%, nhóm dưới 40 tuổi chiếm 30%. Giới nam chiếm 58,2%, nữ 41,8%. Nhóm làm ruộng chiếm tỷ lệ cao nhất 47,2%, nhóm trí thức 18%.

3. Tình trạng lâm sàng:

   • Nhãn áp trung bình vào viện là 26,7 ± 6,3 mmHg, trong đó 65,5% mắt có nhãn áp trên 25 mmHg.
   • Thị lực vào viện có 51% mắt có thị lực dưới 20/400, biểu thị mức độ tổn thương nặng.
   • Tổn thương thị trường thị giác ở giai đoạn trầm trọng chiếm 47,4%, giai đoạn tiến triển 38,4%.
   • 100% bệnh nhân có góc tiền phòng mờ độ 2 trở lên.
   • Lõm đĩa thị lớn (C/D > 0,7) chiếm 61,8%.

4. Tình hình điều trị:

   • Trước khi vào viện, 58% bệnh nhân được điều trị bằng thuốc, 20% điều trị laser, 10% phẫu thuật.
   • Hiện tại, tỷ lệ điều trị thuốc vẫn chiếm ưu thế, kết hợp với laser và phẫu thuật tùy theo giai đoạn bệnh và đáp ứng điều trị.

Thảo luận kết quả

Sự gia tăng tỷ lệ bệnh nhân glôcôm góc mở qua các năm phản ánh xu hướng gia tăng bệnh lý này trong cộng đồng, phù hợp với các nghiên cứu quốc tế và trong nước. Tuổi cao và giới nam là các yếu tố nguy cơ đã được xác nhận trong nhiều nghiên cứu, tương tự với kết quả của nghiên cứu này.

Nhãn áp trung bình cao và tỷ lệ tổn thương thị lực nặng cho thấy bệnh nhân thường đến khám muộn, khi bệnh đã tiến triển, làm giảm hiệu quả điều trị. Tỷ lệ tổn thương thị trường thị giác ở giai đoạn trầm trọng và tiến triển cao cũng minh chứng cho việc phát hiện và can thiệp chưa kịp thời.

Phân tích tình hình điều trị cho thấy thuốc hạ nhãn áp vẫn là phương pháp chính, phù hợp với nguyên tắc điều trị glôcôm góc mở trên thế giới. Laser và phẫu thuật được chỉ định khi thuốc không kiểm soát được nhãn áp hoặc bệnh tiến triển. Kết quả này tương đồng với các nghiên cứu tại các bệnh viện mắt lớn trong nước.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ bệnh nhân theo năm, biểu đồ tròn phân bố tuổi và giới, bảng phân loại giai đoạn tổn thương thị trường và nhãn áp, giúp minh họa rõ nét đặc điểm bệnh nhân và hiệu quả điều trị.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường sàng lọc và phát hiện sớm glôcôm góc mở: Triển khai các chương trình khám sàng lọc định kỳ cho nhóm tuổi trên 40, đặc biệt tại các vùng nông thôn và nhóm nghề làm ruộng, nhằm giảm tỷ lệ phát hiện muộn. Thời gian thực hiện: trong 2 năm tới. Chủ thể thực hiện: Sở Y tế, các bệnh viện mắt tuyến tỉnh và trung ương.

2. Nâng cao năng lực chẩn đoán và điều trị tại tuyến cơ sở: Đào tạo chuyên sâu cho bác sĩ nhãn khoa tuyến huyện về kỹ thuật đo nhãn áp, khám góc tiền phòng và đánh giá tổn thương thị trường. Thời gian: 1 năm. Chủ thể: Trường Đại học Y, Bệnh viện Mắt Hà Đông phối hợp với Sở Y tế.

3. Đẩy mạnh ứng dụng kỹ thuật laser và phẫu thuật ít xâm lấn (MIGS): Áp dụng rộng rãi các phương pháp điều trị hiện đại, an toàn, hiệu quả nhằm kiểm soát nhãn áp tốt hơn, giảm biến chứng. Thời gian: 3 năm. Chủ thể: Bệnh viện Mắt Hà Đông, các trung tâm mắt lớn.

4. Tăng cường tuyên truyền, nâng cao nhận thức cộng đồng: Tổ chức các chiến dịch truyền thông về nguy cơ và hậu quả của glôcôm, khuyến khích người dân đi khám mắt định kỳ. Thời gian: liên tục. Chủ thể: Bộ Y tế, các tổ chức xã hội, truyền thông.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Bác sĩ nhãn khoa và nhân viên y tế chuyên khoa mắt: Nghiên cứu cung cấp dữ liệu thực tiễn về đặc điểm lâm sàng và hiệu quả điều trị glôcôm góc mở, hỗ trợ cập nhật kiến thức và cải thiện quy trình chăm sóc bệnh nhân.

2. Nhà quản lý y tế và hoạch định chính sách: Thông tin về xu hướng bệnh và hiệu quả điều trị giúp xây dựng các chương trình phòng chống mù lòa do glôcôm, phân bổ nguồn lực hợp lý.

3. Sinh viên và học viên chuyên ngành nhãn khoa: Tài liệu tham khảo quý giá cho việc học tập, nghiên cứu và phát triển chuyên môn trong lĩnh vực glôcôm.

4. Các tổ chức phi chính phủ và tổ chức quốc tế hoạt động trong lĩnh vực y tế mắt: Cơ sở dữ liệu để thiết kế các dự án hỗ trợ, nâng cao chất lượng khám chữa bệnh và phòng ngừa mù lòa.

Câu hỏi thường gặp

1. Glôcôm góc mở là gì và tại sao nó nguy hiểm?
   Glôcôm góc mở là bệnh lý thần kinh thị giác tiến triển mạn tính, đặc trưng bởi tổn thương đĩa thị và thị trường thị giác do tăng nhãn áp hoặc các cơ chế khác. Bệnh diễn biến âm thầm, nếu không phát hiện và điều trị kịp thời sẽ dẫn đến mù lòa vĩnh viễn.

2. Những yếu tố nào làm tăng nguy cơ mắc glôcôm góc mở?
   Tuổi cao, tiền sử gia đình, nhãn áp cao, độ dày giác mạc trung tâm thấp, cận thị, và các bệnh lý toàn thân như tăng huyết áp, đái tháo đường là những yếu tố nguy cơ đã được xác định.

3. Phương pháp điều trị glôcôm góc mở hiện nay là gì?
   Điều trị bao gồm thuốc hạ nhãn áp, laser tạo hình vùng bè (ALT, SLT), laser quang đông thể mi, và phẫu thuật (cắt bè giác mạc, cắt cung mạc sâu, đặt van dẫn lưu). Lựa chọn phương pháp tùy thuộc vào giai đoạn bệnh và đáp ứng điều trị.

4. Tại sao nhiều bệnh nhân glôcôm được phát hiện muộn?
   Bệnh thường không có triệu chứng rõ ràng ở giai đoạn đầu, bệnh nhân không đi khám định kỳ hoặc thiếu nhận thức về bệnh, dẫn đến phát hiện khi tổn thương đã nặng, khó phục hồi thị lực.

5. Làm thế nào để phòng ngừa mù lòa do glôcôm?
   Phát hiện sớm qua khám sàng lọc định kỳ, tuân thủ điều trị, theo dõi thường xuyên nhãn áp và tổn thương thị trường, đồng thời nâng cao nhận thức cộng đồng về bệnh glôcôm.

Kết luận

• Nghiên cứu đã mô tả đặc điểm lâm sàng và tình hình điều trị glôcôm góc mở tại Bệnh viện Mắt Hà Đông trong giai đoạn 2017-2021 với 476 bệnh nhân và 670 mắt.
• Tỷ lệ bệnh nhân glôcôm góc mở có xu hướng tăng qua các năm, với phần lớn bệnh nhân phát hiện muộn, nhãn áp cao và tổn thương thị trường nặng.
• Thuốc hạ nhãn áp vẫn là phương pháp điều trị chủ yếu, kết hợp với laser và phẫu thuật tùy theo giai đoạn bệnh.
• Cần tăng cường sàng lọc, nâng cao năng lực chẩn đoán và áp dụng kỹ thuật điều trị hiện đại để cải thiện hiệu quả kiểm soát bệnh.
• Khuyến nghị các cơ quan y tế và cộng đồng phối hợp triển khai các giải pháp phòng chống mù lòa do glôcôm, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng để nâng cao chất lượng chăm sóc bệnh nhân.

Hành động tiếp theo: Đẩy mạnh các chương trình khám sàng lọc, đào tạo chuyên môn và ứng dụng kỹ thuật mới trong điều trị glôcôm tại các cơ sở y tế. Đọc thêm các tài liệu chuyên sâu và tham gia các hội thảo chuyên ngành để cập nhật kiến thức mới nhất.