Hướng dẫn học tập và tìm hiểu luật hôn nhân và gia đình Việt Nam - Ngô Thị Hường chủ biên

Cuốn sách nhằm đáp ứng nhu cầu học tập luật, tìm hiểu luật và nghiên cứu về luật hôn nhân và gia đình Việt Nam. Các vấn đề được phân tích khoa học, bao gồm các khái niệm cơ bản, nguyên tắc áp dụng pháp luật, và các quy định hiện hành. Sách cũng đưa ra các câu hỏi hướng dẫn giúp người đọc kiểm tra kiến thức. Đây là tài liệu tham khảo giá trị cho sinh viên, giảng viên và những người làm công tác xã hội.

Theo Luật Hôn nhân và Gia đình Việt Nam, hôn nhân là quan hệ giữa vợ và chồng, được xác lập dựa trên sự tự nguyện và tuân thủ các quy định pháp luật. Gia đình là sự liên kết dựa trên hôn nhân, huyết thống hoặc nuôi dưỡng, với các chức năng xã hội cơ bản như sinh đẻ, giáo dục và kinh tế. Các khái niệm này được phân tích chi tiết, giúp người đọc hiểu rõ bản chất và vai trò của hôn nhân và gia đình trong xã hội.

Các nguyên tắc cơ bản bao gồm hôn nhân tự nguyện, một vợ một chồng, bình đẳng giữa vợ chồng, và bảo vệ quyền lợi của cha mẹ và con. Những nguyên tắc này được xây dựng nhằm đảm bảo sự công bằng và tiến bộ trong quan hệ hôn nhân và gia đình. Ví dụ, nguyên tắc hôn nhân một vợ một chồng nhằm xóa bỏ chế độ đa thê, trong khi nguyên tắc bình đẳng giữa vợ chồng khẳng định quyền và nghĩa vụ ngang nhau của cả hai bên.

Đối tượng điều chỉnh của Luật Hôn nhân và Gia đình là các quan hệ xã hội phát sinh trong lĩnh vực hôn nhân và gia đình, bao gồm quan hệ nhân thân và tài sản. Các quan hệ này có đặc điểm gắn bó bởi tình cảm, huyết thống hoặc nuôi dưỡng, và không thể chuyển giao quyền và nghĩa vụ cho người khác. Ví dụ, quyền và nghĩa vụ giữa vợ chồng là vĩnh viễn và không mang tính chất đền bù.

Phương pháp điều chỉnh của Luật Hôn nhân và Gia đình dựa trên sự tương ứng giữa quyền và nghĩa vụ của các chủ thể. Các quy phạm pháp luật không quy định biện pháp chế tài cứng rắn, mà tập trung vào việc đảm bảo lợi ích chung của gia đình. Ví dụ, các chủ thể không được tự thỏa thuận để thay đổi quyền và nghĩa vụ mà pháp luật đã quy định.

Trước Cách mạng Tháng Tám, việc kết hôn phải có sự đồng ý của cha mẹ hoặc người đứng đầu gia đình. Chế độ đa thê được công nhận, và quyền gia trưởng thuộc về người chồng. Phụ nữ không có quyền tự quyết định trong hôn nhân và gia đình. Các quy định này phản ánh sự bất bình đẳng và lạc hậu của xã hội phong kiến.

Sau Cách mạng Tháng Tám, Luật Hôn nhân và Gia đình được xây dựng dựa trên các nguyên tắc tiến bộ, như hôn nhân tự nguyện, một vợ một chồng, và bình đẳng giữa vợ chồng. Các quy định này nhằm xóa bỏ sự bất bình đẳng và đảm bảo quyền lợi của phụ nữ và trẻ em. Ví dụ, nguyên tắc bảo vệ bà mẹ và trẻ em được cụ thể hóa trong các chế định về kết hôn, ly hôn và quyền nuôi con.