I. Giới thiệu về Luật Hôn nhân và Gia đình Việt Nam
Luật Hôn nhân và Gia đình là một ngành luật quan trọng trong hệ thống pháp luật Việt Nam, điều chỉnh các quan hệ xã hội phát sinh trong lĩnh vực hôn nhân và gia đình. Cuốn sách 'Hướng dẫn chi tiết học tập và tìm hiểu Luật Hôn nhân và Gia đình Việt Nam' do Ngô Thị Hường chủ biên, cung cấp cái nhìn toàn diện về các khái niệm, nguyên tắc và quy định pháp luật liên quan. Sách được chia thành 14 vấn đề, trình bày ngắn gọn, rõ ràng, giúp người đọc dễ hiểu và áp dụng vào thực tiễn.
1.1. Mục tiêu và cấu trúc của sách
Cuốn sách nhằm đáp ứng nhu cầu học tập luật, tìm hiểu luật và nghiên cứu về luật hôn nhân và gia đình Việt Nam. Các vấn đề được phân tích khoa học, bao gồm các khái niệm cơ bản, nguyên tắc áp dụng pháp luật, và các quy định hiện hành. Sách cũng đưa ra các câu hỏi hướng dẫn giúp người đọc kiểm tra kiến thức. Đây là tài liệu tham khảo giá trị cho sinh viên, giảng viên và những người làm công tác xã hội.
II. Khái niệm và nguyên tắc cơ bản của Luật Hôn nhân và Gia đình
Luật Hôn nhân và Gia đình Việt Nam điều chỉnh các quan hệ xã hội trong lĩnh vực hôn nhân và gia đình, bao gồm quan hệ nhân thân và tài sản. Sách phân tích các khái niệm như hôn nhân, gia đình, và các nguyên tắc cơ bản như hôn nhân tự nguyện, bình đẳng giữa vợ chồng, và bảo vệ quyền lợi gia đình. Các nguyên tắc này được xây dựng dựa trên nền tảng đạo đức, phong tục tập quán và lẽ sống xã hội.
2.1. Khái niệm hôn nhân và gia đình
Theo Luật Hôn nhân và Gia đình Việt Nam, hôn nhân là quan hệ giữa vợ và chồng, được xác lập dựa trên sự tự nguyện và tuân thủ các quy định pháp luật. Gia đình là sự liên kết dựa trên hôn nhân, huyết thống hoặc nuôi dưỡng, với các chức năng xã hội cơ bản như sinh đẻ, giáo dục và kinh tế. Các khái niệm này được phân tích chi tiết, giúp người đọc hiểu rõ bản chất và vai trò của hôn nhân và gia đình trong xã hội.
2.2. Nguyên tắc cơ bản của Luật Hôn nhân và Gia đình
Các nguyên tắc cơ bản bao gồm hôn nhân tự nguyện, một vợ một chồng, bình đẳng giữa vợ chồng, và bảo vệ quyền lợi của cha mẹ và con. Những nguyên tắc này được xây dựng nhằm đảm bảo sự công bằng và tiến bộ trong quan hệ hôn nhân và gia đình. Ví dụ, nguyên tắc hôn nhân một vợ một chồng nhằm xóa bỏ chế độ đa thê, trong khi nguyên tắc bình đẳng giữa vợ chồng khẳng định quyền và nghĩa vụ ngang nhau của cả hai bên.
III. Phương pháp điều chỉnh và đối tượng điều chỉnh
Luật Hôn nhân và Gia đình Việt Nam sử dụng phương pháp điều chỉnh mềm dẻo, phù hợp với đặc điểm của các quan hệ xã hội trong lĩnh vực hôn nhân và gia đình. Các quy phạm pháp luật gắn bó mật thiết với đạo đức, phong tục tập quán và lẽ sống xã hội. Đối tượng điều chỉnh bao gồm các quan hệ nhân thân và tài sản giữa vợ chồng, cha mẹ và con, cũng như các thành viên khác trong gia đình.
3.1. Đối tượng điều chỉnh
Đối tượng điều chỉnh của Luật Hôn nhân và Gia đình là các quan hệ xã hội phát sinh trong lĩnh vực hôn nhân và gia đình, bao gồm quan hệ nhân thân và tài sản. Các quan hệ này có đặc điểm gắn bó bởi tình cảm, huyết thống hoặc nuôi dưỡng, và không thể chuyển giao quyền và nghĩa vụ cho người khác. Ví dụ, quyền và nghĩa vụ giữa vợ chồng là vĩnh viễn và không mang tính chất đền bù.
3.2. Phương pháp điều chỉnh
Phương pháp điều chỉnh của Luật Hôn nhân và Gia đình dựa trên sự tương ứng giữa quyền và nghĩa vụ của các chủ thể. Các quy phạm pháp luật không quy định biện pháp chế tài cứng rắn, mà tập trung vào việc đảm bảo lợi ích chung của gia đình. Ví dụ, các chủ thể không được tự thỏa thuận để thay đổi quyền và nghĩa vụ mà pháp luật đã quy định.
IV. Chế độ hôn nhân và gia đình trước và sau Cách mạng Tháng Tám
Trước Cách mạng Tháng Tám, chế độ hôn nhân và gia đình ở Việt Nam mang nhiều đặc điểm của xã hội phong kiến, như chế độ đa thê, phân biệt đối xử giữa các con, và quyền gia trưởng. Sau Cách mạng, Luật Hôn nhân và Gia đình được xây dựng dựa trên các nguyên tắc tiến bộ, như hôn nhân tự nguyện, bình đẳng giữa vợ chồng, và bảo vệ quyền lợi của phụ nữ và trẻ em.
4.1. Chế độ hôn nhân và gia đình trước Cách mạng
Trước Cách mạng Tháng Tám, việc kết hôn phải có sự đồng ý của cha mẹ hoặc người đứng đầu gia đình. Chế độ đa thê được công nhận, và quyền gia trưởng thuộc về người chồng. Phụ nữ không có quyền tự quyết định trong hôn nhân và gia đình. Các quy định này phản ánh sự bất bình đẳng và lạc hậu của xã hội phong kiến.
4.2. Chế độ hôn nhân và gia đình sau Cách mạng
Sau Cách mạng Tháng Tám, Luật Hôn nhân và Gia đình được xây dựng dựa trên các nguyên tắc tiến bộ, như hôn nhân tự nguyện, một vợ một chồng, và bình đẳng giữa vợ chồng. Các quy định này nhằm xóa bỏ sự bất bình đẳng và đảm bảo quyền lợi của phụ nữ và trẻ em. Ví dụ, nguyên tắc bảo vệ bà mẹ và trẻ em được cụ thể hóa trong các chế định về kết hôn, ly hôn và quyền nuôi con.
