Ứng Dụng GIS Và Ảnh Viễn Thám Đánh Giá Chất Lượng Không Khí Tại TP. Hồ Chí Minh

• Tác giả: Nguyễn Huy Vũ
• Người hướng dẫn: TS. Huỳnh Văn Biết
• Trường học: Trường Đại học Nông Lâm
• Chuyên ngành: Quản lý Tài nguyên và Môi trường
• Đề tài: Đánh Giá Chất Lượng Không Khí Tại TP. Hồ Chí Minh Bằng GIS Và Ảnh Viễn Thám
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2023
• Địa điểm: Thành phố Hồ Chí Minh

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• TÓM TẮT
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU
• 1.1. Tổng quan khu vực nghiên cứu
• 1.2. Hiện trạng sử dụng đất
• 1.3. Hoạt động sản xuất công nghiệp và giao thông
• 1.4. Tình hình ô nhiễm không khí trên địa bàn Tp. Hồ Chí Minh
• 1.5. Nguyên nhân gây ô nhiễm không khí trên địa bàn Tp. Hồ Chí Minh
• 1.6. Ô nhiễm không khí từ bụi
• 1.7. Ô nhiễm không khí từ một số loại khí gây hại khác
• 1.8. Hiện trạng chất lượng không khí tại Tp. Hồ Chí Minh
• 1.9. Công nghệ GIS và viễn thám
• 1.9.1. Hệ thống thông tin địa lý (GIS)
• 1.9.2. Ứng dụng GIS và ảnh viễn thám trong môi trường trên thế giới
• 1.9.3. Ứng dụng GIS và ảnh viễn thám trong môi trường tại Việt Nam
• 2. CHƯƠNG 2: NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Phân tích các chỉ số thực vật từ ảnh viễn thám
• 2.2. Xây dựng mô hình tương quan chỉ số ô nhiễm không khí VN_AQI với các chỉ số từ ảnh Landsat 8 và Sentinel 5P
• 2.3. Xây dựng bản đồ chất lượng không khí tại Tp. Hồ Chí Minh
• 2.4. Đánh giá về chất lượng không khí năm 2021 và đề xuất giải pháp kiểm soát chất lượng không khí tại Tp. Hồ Chí Minh
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN
• 3.1. Phân tích và đánh giá các chỉ số chất lượng môi trường không khí từ trạm quan trắc trên địa bàn TP.
• 3.2. Xây dựng bản đồ chất lượng không khí tại TP. Hồ Chí Minh trong giai đoạn giãn cách xã hội (tháng 7/2021) và giai đoạn bình thường (tháng 11/2021)
• 3.3. Kiểm chứng độ chính xác giữa AQI từ kết quả quan trắc và AQI tính toán
• 3.4. Đánh giá chất lượng không khí của thành phố năm 2021 và đề xuất giải pháp kiểm soát chất lượng không khí khu vực nội thành Tp. Hồ Chí Minh
• 3.4.1. Đánh giá chất lượng không khí thành phố năm 2021
• 3.4.2. Đề xuất giải pháp kiểm soát chất lượng không khí Tp. Hồ Chí Minh
• KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Về Đánh Giá Chất Lượng Không Khí TP

Chất lượng không khí tại các đô thị lớn như TP. Hồ Chí Minh đang suy giảm nghiêm trọng, trở thành vấn đề toàn cầu. Sự phát triển kinh tế - xã hội khiến môi trường sống thay đổi theo hướng tiêu cực. Việt Nam đối mặt với ô nhiễm không khí đáng lo ngại tại đô thị, khu công nghiệp, và làng nghề. Nồng độ chất ô nhiễm thường vượt quá chuẩn cho phép. Nghiên cứu tập trung phân tích số liệu đo đạc khí tượng và ô nhiễm tại các trạm mặt đất. Các mô hình toán học và phương pháp nội suy được dùng để ước tính phân bố không gian chất ô nhiễm. Độ chính xác phụ thuộc số lượng, vị trí và mật độ trạm quan trắc. Tuy nhiên, chi phí xây dựng trạm quan trắc cao, gây khó khăn cho việc mở rộng mạng lưới. Do đó, tích hợp công nghệ viễn thám để đánh giá chất lượng không khí ngày càng được quan tâm. GIS và ảnh viễn thám mang đến giải pháp hiệu quả, tiết kiệm chi phí và thời gian.

1.1. Tình Trạng Ô Nhiễm Không Khí Hiện Nay Tại TP.HCM

Tình hình ô nhiễm không khí TP. Hồ Chí Minh đang ở mức đáng báo động. Các khu vực như khu công nghiệp, trục giao thông lớn đều ghi nhận tình trạng ô nhiễm với cấp độ khác nhau. Nồng độ của các chất ô nhiễm thường vượt quá giới hạn cho phép theo quy chuẩn quốc gia. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe người dân và sự phát triển bền vững của thành phố. Cần có những giải pháp kịp thời và hiệu quả để kiểm soát và cải thiện chất lượng không khí.

1.2. Vai Trò Của GIS Và Ảnh Viễn Thám Trong Quan Trắc Môi Trường

Công nghệ GIS (Geographic Information System) và ảnh viễn thám đóng vai trò quan trọng trong quan trắc môi trường. GIS cung cấp khả năng quản lý, phân tích và hiển thị dữ liệu không gian, giúp xác định khu vực ô nhiễm và theo dõi sự thay đổi. Ảnh viễn thám, đặc biệt là sử dụng ảnh vệ tinh đánh giá ô nhiễm không khí, cung cấp thông tin diện rộng về chất lượng không khí, hỗ trợ xây dựng bản đồ ô nhiễm và đánh giá tác động môi trường một cách tổng quan.

1.3. Mục Tiêu Và Phạm Vi Nghiên Cứu Về Chất Lượng Không Khí

Nghiên cứu tập trung đánh giá chất lượng không khí TP. Hồ Chí Minh bằng việc tích hợp GIS và ảnh viễn thám. Mục tiêu chính là đánh giá mức độ ô nhiễm không khí khu vực nội thành, phục vụ công tác quản lý và kiểm soát ô nhiễm. Nghiên cứu sử dụng dữ liệu từ trạm quan trắc, chỉ số NDVI, TVI, VI từ ảnh Landsat, và dữ liệu ô nhiễm từ ảnh Sentinel-5P để xây dựng bản đồ chất lượng không khí trong các giai đoạn khác nhau.

II. Thách Thức Trong Đánh Giá Ô Nhiễm Không Khí Tại TP

Đánh giá chất lượng không khí đô thị phức tạp do địa hình thay đổi, nhiều công trình cao tầng. Phương pháp nội suy từ trạm quan trắc thường không phản ánh đúng thực tế. Mở rộng mạng lưới quan trắc tốn kém. Dù TP.HCM có 19 trạm quan trắc giao thông, 2 trạm nền, 4 trạm dân cư, 3 trạm công nghiệp, nhưng vẫn chưa bao quát toàn bộ diện tích và tần suất quan trắc chưa đầy đủ (năm 2021 chỉ 6 tháng cuối năm). Nhiệm vụ cảnh báo và đưa ra quyết định khắc phục, phòng ngừa ô nhiễm còn thiếu chính xác và kịp thời. Cần phương pháp đánh giá chất lượng môi trường nhanh chóng và hiệu quả.

2.1. Hạn Chế Của Phương Pháp Quan Trắc Truyền Thống

Phương pháp quan trắc truyền thống, dựa vào các trạm đo đạc mặt đất, có nhiều hạn chế. Chi phí xây dựng và duy trì trạm quan trắc cao. Số lượng trạm quan trắc thường hạn chế, không đủ để bao phủ toàn bộ khu vực nghiên cứu. Dữ liệu thu thập được chỉ mang tính cục bộ, khó phản ánh bức tranh tổng thể về ô nhiễm không khí. Việc nội suy dữ liệu từ các trạm có thể không chính xác do địa hình phức tạp và sự phân bố không đồng đều của nguồn ô nhiễm.

2.2. Khó Khăn Trong Thu Thập Và Xử Lý Dữ Liệu

Việc thu thập dữ liệu chất lượng không khí đầy đủ và liên tục gặp nhiều khó khăn. Dữ liệu có thể bị thiếu do sự cố kỹ thuật, điều kiện thời tiết bất lợi, hoặc hạn chế về nguồn lực. Xử lý dữ liệu quan trắc cũng đòi hỏi kỹ năng chuyên môn và công cụ phù hợp. Việc tích hợp dữ liệu từ nhiều nguồn khác nhau, như trạm quan trắc, ảnh viễn thám, và mô hình khí tượng, đòi hỏi quy trình chuẩn hóa và kiểm tra chất lượng nghiêm ngặt.

2.3. Yêu Cầu Về Độ Chính Xác Và Kịp Thời Của Thông Tin

Thông tin về chất lượng không khí cần phải chính xác và kịp thời để phục vụ công tác quản lý và bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Sai sót trong dữ liệu hoặc chậm trễ trong việc cung cấp thông tin có thể dẫn đến những quyết định sai lầm, gây ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường và sức khỏe người dân. Do đó, cần có các giải pháp công nghệ và quy trình quản lý hiệu quả để đảm bảo độ tin cậy của thông tin.

III. Phương Pháp GIS Và Ảnh Viễn Thám Đánh Giá AQI TP

Nghiên cứu ứng dụng GIS và ảnh viễn thám để đánh giá chất lượng không khí. Công nghệ viễn thám và phân tích không gian được dùng để đánh giá chất lượng không khí TP. Hồ Chí Minh trong 6 tháng cuối năm 2021. Các bước chính: (1) thu thập và xử lý dữ liệu, (2) tính toán AQI cho 28 trạm quan trắc, (3) phân tích chỉ số thực vật từ ảnh viễn thám, (4) xây dựng mô hình tương quan giữa AQI và chỉ số thực vật, (5) xây dựng bản đồ chất lượng không khí, (6) đánh giá và đề xuất giải pháp kiểm soát. Kết quả cho thấy AQI tăng dần từ tháng 7 đến tháng 11 năm 2021. Phân tích mối quan hệ cho thấy AQImax thường là giá trị của AQIpm10 hoặc AQIpm2.5.

3.1. Thu Thập Và Xử Lý Dữ Liệu Quan Trắc Chất Lượng Không Khí

Bước đầu tiên là thu thập dữ liệu từ các trạm quan trắc chất lượng không khí trên địa bàn TP. Hồ Chí Minh. Dữ liệu này bao gồm nồng độ các chất ô nhiễm như PM2.5, PM10, NO2, SO2, O3, và chỉ số AQI. Dữ liệu thô cần được kiểm tra, làm sạch, và xử lý để loại bỏ các giá trị ngoại lệ hoặc sai sót. Sau đó, dữ liệu được chuẩn hóa và tích hợp vào hệ thống GIS để phân tích không gian.

3.2. Phân Tích Chỉ Số Thực Vật Từ Ảnh Viễn Thám Landsat Và Sentinel

Ảnh viễn thám từ Landsat và Sentinel cung cấp thông tin về độ che phủ thực vật, được thể hiện qua các chỉ số như NDVI (Normalized Difference Vegetation Index), NIR (Near Infrared Reflectance), TVI (Transformed Vegetation Index), và VI (Vegetation Index). Các chỉ số này có mối tương quan với khả năng hấp thụ chất ô nhiễm của thực vật, từ đó có thể gián tiếp đánh giá chất lượng không khí. Phân tích ảnh viễn thám giúp xác định khu vực có thảm thực vật dày đặc hoặc suy giảm, liên quan đến mức độ ô nhiễm.

3.3. Xây Dựng Mô Hình Tương Quan Giữa AQI Và Chỉ Số Thực Vật

Sau khi có dữ liệu AQI từ trạm quan trắc và chỉ số thực vật từ ảnh viễn thám, cần xây dựng mô hình tương quan để xác định mối liên hệ giữa hai yếu tố này. Mô hình có thể sử dụng các phương pháp thống kê như hồi quy tuyến tính hoặc các thuật toán học máy để dự đoán AQI dựa trên chỉ số thực vật. Mô hình cần được kiểm định bằng dữ liệu độc lập để đảm bảo độ chính xác và tin cậy.

IV. Ứng Dụng Và Kết Quả Đánh Giá Chất Lượng Không Khí TP

Kết quả nghiên cứu cho thấy AQI tăng từ tháng 7 đến tháng 11 năm 2021. AQI có mối tương quan với NDVI, NIR, TVI và VI. NDVI có khả năng giải thích 57,9% sự thay đổi của AQI. Bản đồ chất lượng không khí cho thấy sự khác biệt giữa khu vực nội và ngoại thành, cũng như giữa thời điểm giãn cách xã hội và bình thường. Những phát hiện này tạo nền tảng khoa học cho việc xây dựng chiến lược quy hoạch đô thị nhằm kiểm soát chất lượng không khí.

4.1. Bản Đồ Chất Lượng Không Khí Trong Giai Đoạn Giãn Cách Xã Hội

Trong giai đoạn giãn cách xã hội (tháng 7/2021), bản đồ chất lượng không khí cho thấy sự cải thiện đáng kể so với các giai đoạn khác. Hoạt động giao thông và sản xuất công nghiệp giảm, dẫn đến nồng độ các chất ô nhiễm giảm theo. Tuy nhiên, vẫn có sự khác biệt giữa các khu vực, cho thấy vai trò của các yếu tố khác như điều kiện thời tiết và nguồn ô nhiễm cục bộ.

4.2. Bản Đồ Chất Lượng Không Khí Sau Giai Đoạn Giãn Cách Xã Hội

Sau giai đoạn giãn cách xã hội (tháng 11/2021), khi các hoạt động kinh tế - xã hội trở lại bình thường, bản đồ chất lượng không khí cho thấy sự suy giảm rõ rệt. Nồng độ các chất ô nhiễm tăng lên, đặc biệt tại các khu vực có mật độ giao thông cao và khu công nghiệp. Điều này cho thấy tác động trực tiếp của các hoạt động con người đến ô nhiễm không khí.

4.3. Đề Xuất Giải Pháp Kiểm Soát Chất Lượng Không Khí

Nghiên cứu đề xuất một số giải pháp để kiểm soát chất lượng không khí tại TP. Hồ Chí Minh. Các giải pháp bao gồm: tăng cường kiểm soát khí thải từ phương tiện giao thông và nhà máy, khuyến khích sử dụng phương tiện công cộng và xe điện, phát triển hệ thống cây xanh đô thị, nâng cao nhận thức cộng đồng về bảo vệ môi trường, và ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý chất lượng không khí.

V. Kết Luận Hướng Nghiên Cứu Về Chất Lượng Không Khí

Nghiên cứu thành công tích hợp GIS và ảnh viễn thám để đánh giá chất lượng không khí TP. Hồ Chí Minh. AQI và chỉ số thực vật có mối tương quan chặt chẽ, tạo cơ sở cho việc xây dựng bản đồ chất lượng không khí tin cậy. Kết quả cung cấp thông tin quan trọng cho công tác quản lý và kiểm soát ô nhiễm không khí. Cần tiếp tục nghiên cứu để nâng cao độ chính xác của mô hình, mở rộng phạm vi nghiên cứu, và đánh giá tác động của ô nhiễm không khí đến sức khỏe cộng đồng.

5.1. Đánh Giá Ưu Điểm Và Hạn Chế Của Phương Pháp Nghiên Cứu

Phương pháp ứng dụng GIS và ảnh viễn thám có ưu điểm là tiết kiệm chi phí, khả năng bao phủ rộng, và cung cấp thông tin kịp thời. Tuy nhiên, cũng có hạn chế về độ phân giải không gian và thời gian của ảnh viễn thám, cũng như độ phức tạp trong việc xử lý và phân tích dữ liệu. Cần kết hợp với dữ liệu quan trắc mặt đất để nâng cao độ chính xác của kết quả.

5.2. Hướng Phát Triển Nghiên Cứu Về Đánh Giá Môi Trường

Nghiên cứu về đánh giá môi trường cần tập trung vào việc phát triển các mô hình dự báo chất lượng không khí dựa trên các yếu tố như khí tượng, giao thông, và hoạt động công nghiệp. Cần tích hợp dữ liệu từ nhiều nguồn khác nhau, bao gồm cảm biến IoT, mạng xã hội, và dữ liệu dân số để xây dựng bức tranh toàn diện về ô nhiễm không khí.

5.3. Giải Pháp Cải Thiện Chất Lượng Không Khí TP. Hồ Chí Minh

Để cải thiện chất lượng không khí TP. Hồ Chí Minh, cần thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp. Các giải pháp bao gồm: Nâng cấp hệ thống giao thông công cộng, khuyến khích sử dụng xe điện, tăng cường trồng cây xanh, kiểm soát chặt chẽ khí thải công nghiệp và phương tiện giao thông, nâng cao nhận thức cộng đồng về bảo vệ môi trường, và hợp tác quốc tế trong lĩnh vực chống ô nhiễm không khí.

Tổng quan nghiên cứu

Thành phố Hồ Chí Minh, với diện tích tự nhiên khoảng 2.095 km² và dân số gần 9 triệu người, là trung tâm kinh tế, khoa học kỹ thuật lớn nhất cả nước. Tuy nhiên, sự phát triển nhanh chóng về công nghiệp và giao thông đã dẫn đến tình trạng ô nhiễm không khí nghiêm trọng, đặc biệt trong khu vực nội thành. Năm 2021, chỉ số chất lượng không khí (AQI) tại 28 trạm quan trắc trên địa bàn thành phố cho thấy xu hướng tăng dần từ tháng 7 đến tháng 11, phản ánh mức độ ô nhiễm gia tăng trong giai đoạn này. Mục tiêu nghiên cứu là ứng dụng công nghệ GIS và ảnh viễn thám để đánh giá chất lượng không khí tại TP. Hồ Chí Minh trong 6 tháng cuối năm 2021, xây dựng bản đồ chất lượng không khí và đề xuất các giải pháp kiểm soát ô nhiễm, tập trung vào khu vực nội thành. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp dữ liệu khoa học hỗ trợ quản lý môi trường và quy hoạch đô thị, góp phần cải thiện sức khỏe cộng đồng và phát triển bền vững.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

• Chỉ số chất lượng không khí (AQI): Là chỉ số tổng hợp phản ánh mức độ ô nhiễm không khí dựa trên nồng độ các chất ô nhiễm chính như CO, NO₂, SO₂, O₃, PM10 và PM2.5. AQI được tính theo hướng dẫn của Tổng cục Môi trường Việt Nam (Quyết định 1459/QĐ-TCMT, 2019).
• Công nghệ GIS (Geographic Information System): Hệ thống thông tin địa lý hỗ trợ thu thập, lưu trữ, phân tích và hiển thị dữ liệu không gian, giúp mô hình hóa phân bố ô nhiễm không khí theo không gian.
• Ảnh viễn thám (Remote Sensing): Sử dụng ảnh vệ tinh Landsat 8 và Sentinel-5P để phân tích các chỉ số thực vật (NDVI, TVI, VI) và các chỉ số ô nhiễm không khí (NO₂, SO₂, CO, O₃), phục vụ xây dựng mô hình tương quan với AQI.
• Các chỉ số thực vật: NDVI (Normalized Difference Vegetation Index), TVI (Transformed Vegetation Index), VI (Vegetation Index) phản ánh mức độ phủ xanh và sức khỏe thực vật, có mối liên hệ với chất lượng không khí.
• Mô hình hồi quy đa biến: Được sử dụng để xây dựng mối tương quan giữa AQI và các chỉ số thực vật, khí ô nhiễm từ ảnh viễn thám, giúp dự báo và đánh giá chất lượng không khí.

Phương pháp nghiên cứu

• Nguồn dữ liệu: Sử dụng dữ liệu quan trắc không khí từ 28 trạm trên địa bàn TP. Hồ Chí Minh trong 6 tháng cuối năm 2021, ảnh Landsat 8 và Sentinel-5P thu thập ngày 17/7/2021 và 28/11/2021.
• Phân tích dữ liệu:
  • Tính toán AQI theo hướng dẫn kỹ thuật của Tổng cục Môi trường.
  • Xử lý ảnh viễn thám để tính các chỉ số thực vật NDVI, TVI, VI.
  • Trích xuất các chỉ số ô nhiễm khí NO₂, SO₂, CO, O₃ từ ảnh Sentinel-5P.
  • Xây dựng mô hình hồi quy đa biến để phân tích mối quan hệ giữa AQI và các chỉ số thực vật, khí ô nhiễm.
• Timeline nghiên cứu: Thực hiện từ tháng 3/2022 đến tháng 3/2023, tập trung phân tích dữ liệu 6 tháng cuối năm 2021.
• Cỡ mẫu và chọn mẫu: 28 trạm quan trắc đại diện cho các khu vực nền, dân cư, công nghiệp và giao thông trong thành phố, đảm bảo tính đại diện và độ tin cậy của kết quả.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

• AQI tại TP. Hồ Chí Minh tăng dần từ tháng 7 đến tháng 11 năm 2021, phản ánh sự gia tăng ô nhiễm không khí trong giai đoạn này.
• Giá trị AQImax thường là giá trị của AQI_PM10 hoặc AQI_PWZS, cho thấy bụi mịn là thành phần ô nhiễm chủ yếu.
• Mối tương quan giữa AQI và các chỉ số thực vật NDVI, NIR, TVI, VI được xác định rõ ràng, trong đó chỉ số NDVI giải thích được 57,9% sự biến đổi của AQI.
• Bản đồ chất lượng không khí xây dựng dựa trên các chỉ số thực vật và dữ liệu viễn thám cho thấy sự khác biệt rõ rệt giữa khu vực nội thành và ngoại thành, cũng như giữa thời điểm giãn cách xã hội và thời điểm bình thường.
• Độ chính xác của mô hình được kiểm chứng qua so sánh AQI tính toán từ ảnh viễn thám với dữ liệu quan trắc mặt đất, cho kết quả tương đồng cao.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân gia tăng AQI trong giai đoạn từ tháng 7 đến tháng 11 có thể liên quan đến hoạt động giao thông và sản xuất công nghiệp tăng trở lại sau thời gian giãn cách xã hội do dịch Covid-19. Mối tương quan mạnh giữa AQI và chỉ số NDVI phản ánh vai trò quan trọng của thảm thực vật trong việc giảm thiểu ô nhiễm không khí, do thực vật hấp thụ bụi và khí độc hại. So sánh với các nghiên cứu quốc tế, kết quả tương tự cho thấy ứng dụng GIS và viễn thám là công cụ hiệu quả trong giám sát chất lượng không khí đô thị. Bản đồ phân bố ô nhiễm không khí cung cấp thông tin chi tiết theo không gian, hỗ trợ các nhà quản lý trong việc lập kế hoạch và triển khai các biện pháp kiểm soát ô nhiễm phù hợp. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ xu hướng AQI theo tháng và bản đồ phân bố AQI theo quận huyện, giúp trực quan hóa mức độ ô nhiễm và sự khác biệt giữa các khu vực.

Đề xuất và khuyến nghị

• Tăng cường phủ xanh đô thị: Phát triển các khu vực cây xanh, công viên trong nội thành nhằm nâng cao chỉ số NDVI, giảm ô nhiễm bụi và khí độc, mục tiêu tăng diện tích cây xanh lên ít nhất 15% trong 5 năm tới, do Sở Tài nguyên và Môi trường phối hợp với UBND các quận thực hiện.
• Nâng cao chất lượng mạng lưới quan trắc: Mở rộng và nâng cấp hệ thống trạm quan trắc không khí, đảm bảo bao phủ toàn diện thành phố với tần suất quan trắc liên tục, hoàn thành trong vòng 3 năm, do Trung tâm Quan trắc Tài nguyên và Môi trường chủ trì.
• Kiểm soát khí thải giao thông: Thực hiện các biện pháp kiểm soát khí thải xe cộ, đặc biệt là xe cũ và xe máy, áp dụng tiêu chuẩn khí thải nghiêm ngặt, khuyến khích sử dụng phương tiện thân thiện môi trường, mục tiêu giảm 20% lượng khí thải trong 5 năm, do Sở Giao thông vận tải phối hợp với các cơ quan liên quan.
• Tuyên truyền nâng cao nhận thức: Tổ chức các chương trình giáo dục, truyền thông về tác hại của ô nhiễm không khí và cách phòng tránh cho người dân, đặc biệt tại các khu vực ô nhiễm cao, thực hiện thường xuyên hàng năm, do các tổ chức xã hội và chính quyền địa phương đảm nhiệm.
• Ứng dụng công nghệ GIS và viễn thám: Tiếp tục phát triển và ứng dụng công nghệ GIS, viễn thám trong giám sát và quản lý chất lượng không khí, cập nhật dữ liệu thường xuyên để hỗ trợ ra quyết định kịp thời, do các viện nghiên cứu và cơ quan quản lý môi trường thực hiện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

• Nhà quản lý môi trường đô thị: Sử dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng chính sách, quy hoạch phát triển đô thị bền vững, kiểm soát ô nhiễm không khí hiệu quả.
• Các nhà nghiên cứu và học giả: Tham khảo phương pháp ứng dụng GIS và viễn thám trong đánh giá chất lượng không khí, phát triển các nghiên cứu tiếp theo về môi trường đô thị.
• Cơ quan quan trắc và giám sát môi trường: Áp dụng mô hình và bản đồ chất lượng không khí để nâng cao hiệu quả công tác giám sát và cảnh báo ô nhiễm.
• Cộng đồng dân cư và tổ chức xã hội: Nắm bắt thông tin về mức độ ô nhiễm không khí tại địa phương, từ đó có biện pháp bảo vệ sức khỏe và tham gia vào các hoạt động bảo vệ môi trường.

Câu hỏi thường gặp

1. GIS và viễn thám có vai trò gì trong đánh giá chất lượng không khí?
   GIS giúp phân tích và hiển thị dữ liệu không gian, trong khi viễn thám cung cấp dữ liệu ảnh vệ tinh về chỉ số thực vật và khí ô nhiễm, kết hợp tạo nên công cụ đánh giá chính xác và kịp thời.

2. Chỉ số NDVI phản ánh điều gì trong nghiên cứu này?
   NDVI đo lường mức độ phủ xanh và sức khỏe thực vật, có mối tương quan nghịch với AQI, tức là khu vực có NDVI cao thường có chất lượng không khí tốt hơn.

3. Tại sao chỉ số AQI lại tăng từ tháng 7 đến tháng 11 năm 2021?
   Nguyên nhân chính là do hoạt động giao thông và sản xuất công nghiệp tăng trở lại sau thời gian giãn cách xã hội, làm gia tăng lượng khí thải và bụi mịn trong không khí.

4. Làm thế nào để bản đồ chất lượng không khí hỗ trợ quản lý đô thị?
   Bản đồ cung cấp thông tin phân bố ô nhiễm theo không gian, giúp nhà quản lý xác định khu vực ô nhiễm cao để tập trung kiểm soát và quy hoạch phát triển phù hợp.

5. Các giải pháp đề xuất có thể thực hiện trong thời gian bao lâu?
   Các giải pháp như tăng phủ xanh, nâng cấp mạng lưới quan trắc và kiểm soát khí thải giao thông được đề xuất thực hiện trong vòng 3-5 năm nhằm đạt hiệu quả bền vững.

Kết luận

• Ứng dụng GIS và ảnh viễn thám là phương pháp hiệu quả trong đánh giá và giám sát chất lượng không khí tại TP. Hồ Chí Minh.
• Chỉ số NDVI có khả năng giải thích 57,9% sự biến đổi của AQI, khẳng định vai trò của thảm thực vật trong kiểm soát ô nhiễm.
• Bản đồ chất lượng không khí cho thấy sự khác biệt rõ rệt giữa khu vực nội thành và ngoại thành, cũng như ảnh hưởng của giãn cách xã hội.
• Kết quả nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học cho việc xây dựng các chiến lược quy hoạch đô thị và kiểm soát ô nhiễm không khí.
• Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm cải thiện chất lượng không khí trong 3-5 năm tới, góp phần bảo vệ sức khỏe cộng đồng và phát triển bền vững.

Hành động tiếp theo là triển khai các giải pháp đề xuất, mở rộng nghiên cứu ứng dụng công nghệ GIS và viễn thám trong giám sát môi trường, đồng thời tăng cường hợp tác giữa các cơ quan quản lý, nghiên cứu và cộng đồng dân cư để nâng cao hiệu quả quản lý chất lượng không khí.