Chính sách an ninh Nhật Bản sau Chiến tranh Lạnh: 1991-2011

LỜI CAM ĐOAN

LỜI CẢM ƠN

MỤC LỤC

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

DANH MỤC BẢNG BIỂU

MỞ ĐẦU

0.1. Tính cấp thiết của đề tài

0.2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận án

0.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận án

0.4. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu của luận án

0.5. Đóng góp mới về khoa học của luận án

0.6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận án

0.7. Cơ cấu của luận án

1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN

1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu

1.1.1. Tình hình nghiên cứu ngoài nước

2. CHƯƠNG 2: NHỮNG NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN SỰ ĐIỀU CHỈNH CHÍNH SÁCH AN NINH CỦA NHẬT BẢN TỪ NĂM 1991 ĐẾN NĂM 2011

2.1. Một số khái niệm và quan niệm của Nhật Bản về an ninh

2.2. Khái quát chính sách an ninh của Nhật Bản thời kỳ Chiến tranh lạnh

2.3. Những nhân tố bên ngoài

2.4. Những thay đổi của tình hình chính trị, an ninh thế giới và khu vực Châu Á-Thái Bình Dương kể từ sau Chiến tranh lạnh

2.5. Những đe dọa an ninh trực tiếp đối với Nhật Bản

2.6. Điều chỉnh chính sách hợp tác an ninh của Mỹ đối với Nhật Bản

2.7. Xu hướng ủng hộ của cộng đồng quốc tế

2.8. Những nhân tố bên trong

2.9. Sự thay đổi tư duy trong chính giới Nhật Bản với mong muốn trở thành “quốc gia bình thường”

2.10. Phản ứng tích cực trong dư luận công chúng Nhật Bản

3. CHƯƠNG 3: NỘI DUNG ĐIỀU CHỈNH VÀ THỰC TẾ TRIỂN KHAI CHÍNH SÁCH AN NINH CỦA NHẬT BẢN GIAI ĐOẠN 1991 – 2011

3.1. Nội dung những điều chỉnh trong chính sách an ninh của Nhật Bản

3.2. Nguyên tắc chỉ đạo chương trình quốc phòng năm 1995 (NDPG 1995)

3.3. Nguyên tắc chỉ đạo chương trình quốc phòng năm 2004 (NDPG 2004)

3.4. Nguyên tắc chỉ đạo chương trình quốc phòng năm 2010 (NDPG 2010)

3.5. Thực tế triển khai chính sách

3.5.1. Tích cực hiện đại hóa quân đội

3.5.2. Đẩy mạnh hợp tác quân sự với Mỹ và các đối tác trong khu vực

3.5.3. Tăng cường triển khai các hoạt động hợp tác hòa bình quốc tế

4. CHƯƠNG 4: NHẬN XÉT VÀ ĐÁNH GIÁ TÁC ĐỘNG CỦA VIỆC NHẬT BẢN ĐIỀU CHỈNH CHÍNH SÁCH AN NINH TRONG HAI THẬP NIÊN SAU CHIẾN TRANH LẠNH

4.1. Nhận xét về sự điều chỉnh chính sách an ninh của Nhật Bản giai đoạn 1991-2011

4.2. Đánh giá tác động

4.2.1. Tác động đối với tình hình an ninh thế giới và khu vực

4.2.2. Tác động đối với quan hệ Nhật-Mỹ

4.2.3. Tác động đối với Việt Nam

DANH MỤC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC ĐÃ CÔNG BỐ CỦA TÁC GIẢ CÓ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN

TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng quan về chính sách an ninh Nhật Bản

Chính sách an ninh của Nhật Bản sau Chiến tranh Lạnh đã trải qua nhiều biến đổi quan trọng. Từ năm 1991 đến 2011, Nhật Bản đã điều chỉnh chính sách an ninh để thích ứng với tình hình quốc tế và khu vực. Chính sách an ninh của Nhật Bản không chỉ phản ánh những thay đổi trong môi trường an ninh toàn cầu mà còn thể hiện mong muốn trở thành một quốc gia bình thường. Sự điều chỉnh này không chỉ nhằm bảo vệ an ninh quốc gia mà còn để tăng cường quan hệ quốc tế và hợp tác an ninh với các nước khác, đặc biệt là với Mỹ. Những thay đổi này đã tạo ra một nền tảng vững chắc cho việc xây dựng một chính sách an ninh năng động và tự chủ hơn.

1.1. Tình hình nghiên cứu về chính sách an ninh Nhật Bản

Nghiên cứu về chính sách an ninh của Nhật Bản đã thu hút sự quan tâm của nhiều học giả trong và ngoài nước. Các công trình nghiên cứu đã chỉ ra rằng, từ sau Chiến tranh Lạnh, Nhật Bản đã có những bước đi quan trọng trong việc điều chỉnh chính sách an ninh của mình. Các nghiên cứu này không chỉ tập trung vào nội dung chính sách mà còn phân tích các nhân tố tác động từ bên ngoài và bên trong. Việc hiểu rõ về tình hình an ninh và các mối đe dọa đối với Nhật Bản là rất cần thiết để đánh giá đúng đắn về chính sách an ninh của nước này.

II. Những nhân tố tác động đến chính sách an ninh Nhật Bản

Chính sách an ninh của Nhật Bản từ năm 1991 đến 2011 chịu ảnh hưởng từ nhiều nhân tố khác nhau. Các mối đe dọa an ninh trực tiếp, như sự gia tăng sức mạnh quân sự của các nước láng giềng, đã thúc đẩy Nhật Bản điều chỉnh chính sách. Bên cạnh đó, sự thay đổi trong tình hình chính trị thế giới và khu vực cũng đóng vai trò quan trọng. Nhật Bản đã nhận thấy rằng việc duy trì một chính sách an ninh thụ động không còn phù hợp. Sự ủng hộ từ cộng đồng quốc tế, đặc biệt là từ Mỹ, cũng là một yếu tố quan trọng trong việc điều chỉnh chính sách an ninh của Nhật Bản.

2.1. Các nhân tố bên ngoài

Các nhân tố bên ngoài như sự thay đổi trong quan hệ quốc tế và các cuộc khủng hoảng an ninh đã tác động mạnh mẽ đến chính sách an ninh của Nhật Bản. Sự gia tăng ảnh hưởng của Trung Quốc và các mối đe dọa từ Triều Tiên đã khiến Nhật Bản phải xem xét lại chiến lược an ninh của mình. Việc hợp tác an ninh với Mỹ trở nên quan trọng hơn bao giờ hết, nhằm đảm bảo an ninh quốc gia và duy trì ổn định trong khu vực.

III. Nội dung điều chỉnh chính sách an ninh Nhật Bản

Nội dung điều chỉnh chính sách an ninh của Nhật Bản trong giai đoạn này bao gồm việc xây dựng các Nguyên tắc chỉ đạo chương trình quốc phòng (NDPG) mới. Các NDPG này đã phản ánh rõ ràng hơn về mục tiêu và chiến lược an ninh của Nhật Bản. Việc hiện đại hóa quân đội và tăng cường hợp tác quân sự với Mỹ là những điểm nhấn quan trọng trong chính sách an ninh mới. Nhật Bản đã tích cực tham gia vào các hoạt động hòa bình quốc tế, thể hiện cam kết của mình đối với an ninh khu vực và toàn cầu.

3.1. Nguyên tắc chỉ đạo chương trình quốc phòng

Các NDPG được ban hành vào các năm 1995, 2004 và 2010 đã thể hiện sự chuyển mình trong chính sách quân sự của Nhật Bản. NDPG 2010, đặc biệt, đã đánh dấu một bước ngoặt quan trọng khi Nhật Bản cam kết tăng cường khả năng phòng vệ và tham gia vào các hoạt động an ninh quốc tế. Điều này không chỉ giúp Nhật Bản nâng cao năng lực quân sự mà còn củng cố vị thế của mình trong quan hệ quốc tế.

IV. Đánh giá tác động của chính sách an ninh Nhật Bản

Việc điều chỉnh chính sách an ninh của Nhật Bản đã có những tác động sâu rộng đến tình hình an ninh thế giới và khu vực. Sự thay đổi này không chỉ ảnh hưởng đến quan hệ Nhật-Mỹ mà còn tác động đến các quốc gia khác trong khu vực, bao gồm cả Việt Nam. Nhật Bản đã trở thành một đối tác quan trọng trong các vấn đề an ninh khu vực, góp phần vào việc duy trì hòa bình và ổn định. Những tác động này cần được đánh giá một cách toàn diện để hiểu rõ hơn về vai trò của Nhật Bản trong bối cảnh an ninh toàn cầu.

4.1. Tác động đối với quan hệ Nhật Mỹ

Quan hệ Nhật-Mỹ đã được củng cố thông qua việc hợp tác an ninh chặt chẽ hơn. Nhật Bản đã trở thành một đồng minh quan trọng của Mỹ trong khu vực Châu Á-Thái Bình Dương. Sự hợp tác này không chỉ giúp Nhật Bản nâng cao khả năng phòng vệ mà còn tạo ra một thế trận an ninh vững chắc hơn cho cả hai nước. Điều này cũng phản ánh sự thay đổi trong chính sách đối ngoại của Nhật Bản, từ một quốc gia thụ động trở thành một đối tác chủ động trong các vấn đề an ninh quốc tế.

Luận án về chính sách an ninh của Nhật Bản hai mươi năm sau Chiến tranh Lạnh (1991-2011)