Nghiên Cứu Về Xử Lý Dữ Liệu Trong Hệ Thống Thông Tin Tại Đại Học Quốc Gia Hà Nội

Sự phát triển không ngừng của sức mạnh máy tính đã làm cho một số lĩnh vực khó phát triển trước kia nay đã có khả năng phát triển và đạt được những thành tựu đáng kể. Các hệ chuyên gia, hệ xử lý thời gian thực... Một lĩnh vực khác cần kể đến đó là các công nghệ mô phỏng. Mặc dù công nghệ mô phỏng đang còn là một lĩnh vực mới ở Việt Nam nhưng hiện tại trong nước cũng đã có rất nhiều đơn vị đầu tư, nghiên cứu về lĩnh vực này. Tiên phong phải kể đến phòng thí nghiệm Thực tại ảo - Viện CNTT, trung tâm Công nghệ mô phỏng - Học viện Kỹ thuật Quân sự, các trung tâm làm về thực tại ảo, quảng cáo thuộc Đại học Công nghệ - Đại học Quốc gia Hà Nội, Trung tâm mô phỏng - Đại học Bách khoa Hà Nội…

Trên thế giới, những ứng dụng của công nghệ mô phỏng vào các lĩnh vực của đời sống đã và đang trở nên ngày càng phong phú, đa dạng, nó dường như đã trở thành một phần không thể thiếu được của cuộc sống. Vì vậy nghiên cứu và phát triển công nghệ mô phỏng (còn gọi là công nghệ thực tại ảo) đã và sẽ trở thành một hướng nghiên cứu mang lại nhiều hứa hẹn. Vấn đề về va chạm thường là những vấn đề rất khó nghiên cứu trong thực tế. Chẳng hạn như các công ty sản xuất xe máy, xe ô tô trước khi tung các sản phẩm ra thị trường đều phải tiến hành các cuộc thử nghiệm về va chạm để kiểm tra tính bền và tính an toàn của các sản phẩm làm ra.

Vì những khó khăn trên, phát hiện va chạm và xử lý hậu va chạm là hai vấn đề quan trọng trong các hệ thống thực tại ảo. Trong luận văn này, tôi tìm hiểu và nghiên cứu các vấn đề về phát hiện và xử lý hậu va chạm trong các hệ thống thực tại ảo. Trong phát hiện va chạm, tôi tập trung nghiên cứu hai kỹ thuật chính đó là kỹ thuật sử dụng hình hộp bao theo trục (Axis-Aligned Bounding Boxes - AABBs) và kỹ thuật hình hộp bao theo hướng (Oriented Bounding Boxes - OBBs). Khi xử lý hậu va chạm, tôi nghiên cứu các cơ sở vật lý về động lực học vật rắn [16] (Open Dynamics Engine - ODE), kỹ thuật bóp méo tự do sử dụng các hàm bao BSplines Volume.

Cuối cùng, tôi đã kết hợp hai vấn đề trên để ứng dụng vào hệ thống “Giúp bạn đi an toàn khi tham gia giao thông” - một hệ thống thực tại ảo mô phỏng các tình huống giao thông “nóng nhất” nhằm tuyên truyền, trợ giúp người dân biết cách đi như thế nào để an toàn nhất khi tham gia giao thông. Định nghĩa Thực tại ảo (VR - Virtual Reality) các nhà khoa học đã nghiên cứu Thực tại ảo từ nhiều năm nay và đã thừa nhận Thực tại ảo là một công nghệ có tiềm năng ứng dụng vô cùng lớn. Nhiều bài báo, chương trình giới thiệu ti vi, hội thảo,. đã mô tả Thực tại ảo theo nhiều cách khác nhau. Vậy Thực tại ảo là gì?

Người sử dụng nhìn thấy sự vật thay đổi trên màn hình ngay theo ý muốn của họ và bị thu hút bởi sự mô phỏng này. Điều này chúng ta có thể nhận thấy ngay khi quan sát trẻ nhỏ chơi video game. Theo báo Bild (Đức), có hai trẻ nhỏ ở Anh bị thu hút và mải mê chơi Nintendo đến nỗi ngay cả khi nhà chúng đang bị cháy cũng không hề hay biết. Tương tác và khả năng thu hút của Thực tại ảo góp phần lớn vào cảm giác đắm chìm (immersion), cảm giác trở thành một phần của hành động trên màn hình mà người sử dụng đang trải nghiệm. Nhưng Thực tại ảo còn đẩy cảm giác này "thật" hơn nữa nhờ tác động lên tất cả các kênh cảm giác của con người.

Trong thực tế, người dùng không những nhìn thấy đối tượng đồ họa 3D nổi (như hình nổi ở trang cuối báo Hoa học trò đã đăng trước kia), điều khiển (xoay, di chuyển,.) được đối tượng trên màn hình (như trong game), mà còn sờ và cảm thấy chúng như có thật. Tuy nhiên hiện nay trong Thực tại ảo các cảm giác này ít được sử dụng đến. Từ các phân tích trên, chúng ta có thể thấy định nghĩa sau đây của C. Coiffet về Thực tại ảo là tương đối chính xác: VR - Thực tại ảo là một hệ thống giao diện cấp cao giữa Người sử dụng và Máy tính. Hệ thống này mô phỏng các sự vật và hiện tượng theo thời gian thực và tương tác với người sử dụng qua tổng hợp các kênh cảm giác. Đó là ngũ giác gồm: thị giác, thính giác, xúc giác, khứu giác, vị giác [4].

Khả năng tập trung vào công việc dường như là điều kiện tiên quyết đối với những người thông minh và có óc sáng tạo phi thường. Trong khi óc sáng tạo của Picasso là một điều bí ẩn đối với ông cũng như đối với mọi người khác, một thái độ có thể dễ dàng kiểm chứng là cái cá tính mãnh liệt của ông khi ông làm mọi việc - ngay cả trong khi ký tên mình. Ông cúi gập mình xuống, dán mặt sát vào trang giấy và không còn tồn tại một điều gì khác đối với ông ngoài việc đang làm. Một thuộc tính then chốt khác của sự đắm chìm là nó có thể tác động như một thấu kính mạnh để khai thác kiến thức từ dữ kiện bằng các biến đổi nó thành kinh nghiệm.

Năng lực này chính là lý do khiến cho rất nhiều ngành công nghiệp đang ráo riết khai phá cách sử dụng các môi trường ảo. Howard Rheingold cho rằng có thể tìm thấy những dấu vết xa xưa của việc sử dụng sự đắm chìm trong những hành động cử hành nghi lễ của người tiền sử. Các thiếu niên được đưa vào bóng tối của những hang động đầy hình vẽ, ở đó các câu chuyện sẽ được kể lại, các hình ảnh và các bài ca sẽ được lộ ra theo một trình tự chính xác và các thiếu niên ấy sẽ bị đắm chìm vào những nghi thức dành cho tuổi trưởng thành của chứng. Chỉ bằng việc loại bỏ phần còn lại của thế giới và nhấn chìm chính mình vào cái không gian biệt lập ấy, sự học hỏi có thể diễn ra và làm biến đổi một đứa trẻ thành một người trưởng thành.

Một khía cạnh khác của sự điều hướng là sự định vị điểm nhìn của người dùng. Sự kiểm soát điểm nhìn chắc hẳn có nghĩa là việc theo dõi chính bạn từ một khoảng cách, việc quan sát cảnh tượng thông qua đôi mắt của một con người khác, hoặc di chuyển khắp trong thiết kế của một cao ốc mới như thể đang ngồi trong một chiếc ghế đẩy… Động lực học của môi trường là những quy tắc về cách thứ mà nội dung của nó (người, vật, … và mọi thứ) tương tác với nhau trong một trật tự để trao đổi năng lượng hoặc thông tin. Mỗi một đối tượng (object) và mối quan hệ của nó với mọi đối tượng khác (kể cả với người dùng) là một yếu tố thiết kế trong sự suy xét cẩn thận của nhà phát triển.

Trong số những yếu tố đó có thể kể đến vị trí, màu sắc, hình dạng và kích thước của môi trường. Kết quả là, Thực tại ảo là trải nghiệm của trạng thái sống trong một thế giới khác - một thế giới được cai quản bởi những luật lệ chọn lọc, và được ngụ cư bởi những đối tượng với bất kỳ thuộc tính nào mà nhà sáng tạo chọn lựa để ấn định cho chúng. Chính tính chất linh động này trong việc sáng tạo là biểu tượng các môi trường ảo đã tạo nên tình trạng kích động về thực tại ảo. Nhưng việc bước vào một thế giới phản ứng lại với bạn và là độc nhất đối với bạn, một thế giới có cuộc sống độc lập của riêng nó - đó chính là Thực tại ảo.

Do đó có thể coi Thực tại ảo là tổng hợp của ba yếu tố: Tương tác - Đắm chìm - Tưởng tượng.3 Các thành phần một hệ thống VR Tổng quát, một hệ thống Thực tại ảo bao gồm 5 thành phần sau [4](Hình 1.3 Các thành phần của một hệ thống thực tại ảo Phần cứng của một VR bao gồm: ▪ Máy tính (PC hay Workstation với cấu hình đồ họa mạnh). ▪ Các thiết bị đầu vào (Input devices): Bộ dò vị trí (position tracking) để xác định vị trí quan sát. Bộ giao diện định vị (Navigation interfaces) để di chuyển vị trí người sử dụng. Bộ giao diện cử chỉ (Gesture interfaces) như găng tay dữ liệu (data glove) để người sử dụng có thể điều khiển đối tượng (Hình 1.

▪ Các thiết bị đầu ra (Output devices): gồm hiển thị đồ họa (như màn hình, HDM,. Thiết bị âm thanh (loa) để nghe được âm thanh vòm (như hi-Fi, Surround,. Bộ phản hồi cảm giác (haptic feedback như găng tay,.) để tạo xúc giác khi sờ, nắm đối tượng. Bộ phản hồi xung lực (Force Feedback) để tạo lực tác động như khi đạp xe, đi đường xóc,. 15 Mũ quan sát 3D Găng tay dữ liệu Space Mouse Hình 1.4 Phần cứng trong các hệ thống thực tại ảo Phần mềm của một hệ thống Thực tại ảo. Phần mềm luôn là linh hồn của Thực tại ảo cũng như đối với bất cứ một hệ thống máy tính hiện đại nào. Về mặt nguyên tắc có thể dùng bất cứ ngôn ngữ lập trình hay phần mềm đồ họa nào để mô hình hóa (modelling) và mô phỏng (simulation) các đối tượng của VR.