Dịch Vụ Logistics Trong Vận Tải Đường Biển Theo Pháp Luật Việt Nam

Dịch vụ logistics được định nghĩa là hoạt động thương mại, theo đó thương nhân tổ chức thực hiện một hoặc nhiều công đoạn bao gồm nhận hàng, vận chuyển, lưu kho, lưu bãi, làm thủ tục hải quan, các thủ tục giấy tờ khác, tư vấn khách hàng, đóng gói bao bì, ghi mã ký hiệu, giao hàng hoặc các dịch vụ khác có liên quan tới hàng hóa theo thỏa thuận với khách hàng để hưởng thù lao. Hoạt động này đóng vai trò quan trọng trong việc kết nối sản xuất với tiêu dùng, thúc đẩy chuỗi cung ứng vận tải đường biển hiệu quả.

Để hoạt động logistics đường biển hiệu quả, cần đảm bảo các yếu tố như tài chính vững mạnh, cơ sở vật chất kỹ thuật đồng bộ, phương tiện thông tin hiện đại, đội ngũ nhân viên chuyên nghiệp, am hiểu Luật Hàng hải Việt Nam, Luật Thương mại, Luật Dân sự và các quy định quốc tế liên quan. Đồng thời, cần quản lý rủi ro hiệu quả để giảm thiểu thiệt hại.

Các rủi ro và thách thức trong vận tải đường biển hiện nay bao gồm cướp biển (đặc biệt ở eo biển Malacca và Somalia), tàu bị bắt giữ (Việt Nam nằm trong danh sách đen của Tokyo-MOU), biến động giá cước vận tải, và các vấn đề liên quan đến thủ tục hải quan vận tải biển. Điều này đòi hỏi các doanh nghiệp phải có biện pháp phòng ngừa và ứng phó kịp thời.

Bộ luật Hàng hải Việt Nam là văn bản pháp lý quan trọng nhất điều chỉnh hoạt động vận tải biển. Bộ luật này quy định về các vấn đề liên quan đến tàu biển, thuyền viên, cảng biển, vận tải biển, an toàn hàng hải, an ninh hàng hải và bảo vệ môi trường. Bộ luật Hàng hải Việt Nam 2015 có nhiều điểm mới so với các phiên bản trước đó, nhằm phù hợp với các điều ước quốc tế liên quan.

Ngoài Bộ luật Hàng hải, các văn bản pháp luật khác liên quan đến dịch vụ logistics đường biển bao gồm Luật Thương mại, Luật Dân sự, Nghị định về logistics và Thông tư hướng dẫn về logistics. Luật Thương mại 2005 quy định định nghĩa về dịch vụ logistics. Luật Dân sự 2015 quy định về hợp đồng vận chuyển tài sản. Các văn bản này bổ trợ lẫn nhau để tạo thành hệ thống pháp luật hoàn chỉnh.

Pháp luật quốc tế có ảnh hưởng lớn đến pháp luật Việt Nam về vận tải biển. Việt Nam là thành viên của nhiều tổ chức quốc tế và tham gia nhiều điều ước quốc tế liên quan đến vận tải biển. Do đó, pháp luật Việt Nam phải phù hợp với các quy định của pháp luật quốc tế. Tuy nhiên, Việt Nam chưa tham gia một số công ước quan trọng như Công ước Hamburg 1978 và Công ước Rotterdam.

Nội dung cơ bản của hợp đồng vận chuyển hàng hóa bằng đường biển bao gồm thông tin về các bên, mô tả hàng hóa, điều kiện vận chuyển, cước phí vận chuyển, trách nhiệm của các bên, điều khoản bảo hiểm, và điều khoản giải quyết tranh chấp. Vận đơn là chứng từ quan trọng làm bằng chứng về việc người vận chuyển đã nhận hàng hóa để vận chuyển.

Vận đơn là chứng từ vận chuyển, là bằng chứng về việc người vận chuyển đã nhận hàng hóa với số lượng, chủng loại, tình trạng như được ghi trong vận đơn để vận chuyển đến nơi trả hàng. Vận đơn là bằng chứng về sở hữu hàng hóa, dùng để định đoạt, nhận hàng và là bằng chứng của hợp đồng vận chuyển hàng hóa bằng đường biển. Hiện nay có hai nguồn luật quốc tế chính về vận tải biển là Công ước Brussels 1924 và các Nghị định thư sửa đổi.

Người vận chuyển có trách nhiệm vận chuyển hàng hóa đến địa điểm quy định một cách an toàn và đúng thời gian. Người thuê vận chuyển có trách nhiệm thanh toán cước phí vận chuyển và cung cấp thông tin chính xác về hàng hóa. Cả hai bên đều có trách nhiệm tuân thủ các quy định của pháp luật và hợp đồng.

Các loại hình bảo hiểm hàng hóa vận chuyển đường biển phổ biến bao gồm bảo hiểm mọi rủi ro (All Risks), bảo hiểm rủi ro cụ thể (Specific Risks) và bảo hiểm trách nhiệm người vận chuyển (Carrier's Liability Insurance). Mỗi loại hình bảo hiểm có phạm vi bảo hiểm và mức phí khác nhau, phù hợp với các loại hàng hóa và rủi ro khác nhau.

Pháp luật Việt Nam quy định về bảo hiểm hàng hóa trong Luật Kinh doanh bảo hiểm và Bộ luật Hàng hải. Luật Kinh doanh bảo hiểm quy định về các nguyên tắc chung của hoạt động kinh doanh bảo hiểm. Bộ luật Hàng hải quy định về các vấn đề liên quan đến bảo hiểm hàng hải, bao gồm trách nhiệm của người bảo hiểm và người được bảo hiểm.

Khi xảy ra tổn thất hàng hóa, người được bảo hiểm cần thông báo ngay cho công ty bảo hiểm và cung cấp các chứng từ liên quan, bao gồm vận đơn, hóa đơn, biên bản giám định và các giấy tờ khác. Công ty bảo hiểm sẽ tiến hành giám định và bồi thường thiệt hại theo quy định của hợp đồng bảo hiểm.

Các bước thực hiện thủ tục hải quan đối với hàng hóa xuất nhập khẩu bao gồm khai báo hải quan điện tử, nộp hồ sơ hải quan, kiểm tra thực tế hàng hóa (nếu có), nộp thuế và lệ phí, và thông quan hàng hóa. Các doanh nghiệp có thể sử dụng dịch vụ của các đại lý hải quan để thực hiện thủ tục hải quan một cách chuyên nghiệp và hiệu quả.

Các loại thuế và lệ phí liên quan đến vận tải đường biển bao gồm thuế nhập khẩu, thuế xuất khẩu, thuế giá trị gia tăng (VAT), thuế tiêu thụ đặc biệt (nếu có), và các loại phí hải quan khác. Mức thuế và lệ phí có thể khác nhau tùy thuộc vào loại hàng hóa, xuất xứ và các quy định của pháp luật.

Để tránh sai sót trong thủ tục hải quan, các doanh nghiệp cần khai báo thông tin chính xác và đầy đủ, cung cấp đầy đủ chứng từ, tuân thủ các quy định về kiểm tra hàng hóa, và nộp thuế và lệ phí đúng thời hạn. Nên sử dụng dịch vụ của các đại lý hải quan uy tín để được tư vấn và hỗ trợ.

Cần sửa đổi, bổ sung các quy định pháp luật hiện hành về logistics đường biển để phù hợp với thực tiễn và các điều ước quốc tế. Đặc biệt, cần xem xét lại giới hạn trách nhiệm của người vận chuyển, cơ sở trách nhiệm, và các quy định liên quan đến vận đơn để đảm bảo quyền lợi của các bên liên quan.

Việt Nam nên xem xét tham gia các công ước quốc tế quan trọng về vận tải biển như Công ước Hamburg 1978 và Công ước Rotterdam để hài hòa hóa pháp luật và tạo điều kiện thuận lợi cho thương mại quốc tế. Việc tham gia các công ước này sẽ giúp Việt Nam nâng cao vị thế và uy tín trong lĩnh vực vận tải biển.

Để nâng cao năng lực cạnh tranh cho doanh nghiệp logistics, cần tăng cường đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, đầu tư vào cơ sở hạ tầng và công nghệ thông tin, và phát triển các dịch vụ logistics trọn gói. Đồng thời, cần tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu.